Untitled - Stichting Papua Erfgoed

van wetenschap en techniek bezig is een 'cultural lag' te introduceren
van formidabele omvang. Die theorie van de 'cultural lags', cultuur- ,
disharmonieën, hebben wij in de loop van het betoog wat uit het oog
verloren. Het is goed ons te herinneren hoe een verandering op één gebied
disharmonieën op andere terreinen tot gevolg kan hebben. Dit
geldt a priori op een terrein als dat van het onderwijs, waarvan men de
vorming ener op ontwikkeling en opbouw gerichte generatie verwacht.
Dit onderwijs, ook als het ideologische indoctrinatie insluit, wordt gerecipieerd
zoals het door het Westen wordt gepresenteerd, nl. als opvoeding
en onderwijs minus de spontane maatschappelijke vorming, die in
het Westen daarin impliciet voorondersteld is. De overname van dat
westers stelsel van opvoeding en onderwijs zou perfect werken, indien
het in de ontwikkelingslanden aansloot op een soortgelijke spontane
maatschappelijke vorming als in het Westen gegeven is. Dat echter is
nu juist niet het geval. Wat erger is, de betekenis van het verschil in
gegeven maatschappelijke vorming is niet of onvoldoende onderkend.
Dit schept een situatie, die aandacht vraagt, zeifs hier in het verband
ener simpele inleiding op de problematiek der ontwikkelingslanden. Zij
raakt namelijk het centrale punt dier problematiek, waar wij al analyserende
zijn aangeland, de noodzaak namelijk, dat niet alleen omstandigheden,
technieken en gewoonten veranderen, maar dat mensen zelfveranderen
en dan bovendien nog veranderen in een bepaalde richting.
De verandering in mensen is het zere punt der cultuurverandering.
Men kan mensen niet willekeurig veranderen. Men kan hen wel tot
verandering wekken door het scheppen van daarvoor gunstige voorwaarden,
maar het scheppen van die voorwaarden is in de eerste plaats
een zaak van hen, die in de ontwikkelingslanden met autoriteit en verantwoordelijkheid
belast zijn. Als buitenstaander kan men alleen mee
helpen denken en mee helpen betalen. Dat voorbehoud moet altijd gemaakt
worden en kan ook hier niet achterwege blijven wanneer wij trachten
over dit veranderen mee te denken.
De verandering, die men op het oog heeft, is een verandering, die in
het in de ontwikkelingslanden gebrachte onderwijs niet als zodanig
begrepen is. Dat betekent, dat men twee dingen kan doen; men kan
trachten die verandering buiten schoolverband tot stand te brengen en ,
men kan proberen het onderwijs daarbij in te schakelen. In de praktijk
komt het daarop neer, dat men beide mogelijkheden aandacht geeft, daarbij
beginnende met de vraag, wat men buiten schoolverband doen kan.
138