Untitled - Stichting Papua Erfgoed

noodzakelijk zijn. Die opmerking vindt in het hierboven betoogde verdere
steun, terwijl het tevens wat meer licht doet vallen op enige belangwekkende
facetten van een voor moderne economische groei gunstige
situatie. In de eerste plaats blijkt, dat zowel in het Westen als in Rusland
en Japan opzettelijke opvoeding plaats vindt, die bovenal gericht is op
indoctrinatie in de heersende ideologie. In de tweede plaats kan worden
opgemerkt, dat alleen in het Russische geval die ideologie expliciet
gericht is op economische activiteit en groei; voor het westers Christendom
en Tokugawa Japan zijn activiteit, arbeidzaamheid en soberheid
wel belangrijke deugden, maar de waardering voor die deugden is niet
gebaseerd op hun betekenis voor economische produktiviteit. In de derde
plaats valt ons op, dat niettemin het totale vormingsproces van het kind
zodanig verloopt, dat het van jongsaf aan geprikkeld wordt tot een voor
economische groei bevorderlijke levenshouding. En tenslotte dient
geconstateerd te worden, dat dit vormingsproces grotendeels niet het
resultaat is van opzettelijk en welbewust overleg, maar het min of meer
spontaan gevolg van de eigen aard der ouders en van de omstandigheden
van het milieu.
In dit alles is het onderwijs, dat straks ter sprake komt, buiten beschouwing
gebleven. Dit kan, omdat dit onderwijs geheel ligt in de sfeer van
opzettelijke vorming en in historisch perspectief bezien aansluit bij de
opzettelijke ideologische vorming, welke het kind ondergaat. Het belangrijke
punt, waarom het hier draait, is het feit, dat een deel van de
opvoeding van het kind en met name de opvoeding gedurende de eerste
jaren, welke voor het ontstaan van een bepaalde levenshouding van
bijzonder grote betekenis is, niet een bewast op het ontstaan van die levenshouding
gerichte opvoeding is, maar het spontane resultaat van de
in de maatschappij levende krachten. De later beginnende opzettelijke
opvoeding - indoctrinatie en onderwijs - aanvaardt die spontane maatschappelijke
vorming als in hoofdzaak impliciet gegeven. Anders gezegd,
onderwijs en opzettelijke opvoeding steunen op de maatschappelijke
vorming.
Het lijkt een nogal academisch betoog, maar deze dingen hebben een
meer dan academisch belang voor de situatie in de ontwikkelingslanden,
waar men bezig is westerse techniek en wetenschap als noodzakelijke
hulpmiddelen voor verdere ontwikkeling over te nemen. Dat geschiedt
door middel van onderwijs, onderwijs aan kinderen en ook aan volwassenen.
Het zou wel eens kunnen zijn, dat men met en door die overname
137