Untitled - Stichting Papua Erfgoed

er veel cultuurelementen zijn overgenomen en van geringe, wanneer
het er weinig zijn. Maar dat is nu juist niet, waarom het gaat. Cultuurverandering
is verandering in mensen en wanneer de theoretici de practici
van die tijd hadden willen kritiseren had hier het aangrijpingspunt
gelegen. Die theoretici echter bleven gevangen in de gedachte, dat elk
geval van cultuurovername in beginsel gelijkwaardig is aan het andere.
Zij waren aan een onderscheiding naar dimensie in hun theorie niet toe.
De practici waren dat in wezen evenmin. Zij gingen uit van het geloof
in de mogelijkheid van geleide cultuurverandering, terwijl het juist de
vraag is of en, zo ja, in hoeverre zo iets te realiseren valt. Wanneer het
waar is, wat in het eerste hoofdstuk betoogd werd, dat cultuur in de
mens is, dat cultuur de vorm is waarin hij zich uitdrukt, dan kan geleide
cultuurverandering geen eenvoudige zaak zijn. Maar daarover maakten
de practici zich geen zorgen. Zij hadden geloof in hun missie, de missie
van de ethische politiek, die ernaar streefde het waardevolle in de autochthone
culturen te behouden en daarop westerse kennis en techniek te
enten. Het is een goedkope bezigheid vandaag meewarig het hoofd te
schudden over hun idealisme. Het had diepe wortels in de werkelijkheid
die zij aantroffen. Geen Europeaan kon zich onttrekken aan de charme
van het leven van de eenvoudige Javaanse of Afrikaanse landman, zoals
men dat aantrof in de dorpen van het uitgestrekte platteland. Onbewogen
door de haast en het gejacht van de steden, vrij van het gerucht en
de stank van machines, vond men hier een levensvorm welks eenvoud en
dichte aansluiting bij de rijkdom der tropische natuur iets diep menselijks
had, dat men zelf had verloren, een innigheid en innerlijkheid, die
de belofte inhielden van de mogelijkheid, hier door een aantal eenvoudige
verbeteringen het Paradijs op Aarde te scheppen waarover Baudet op
zo indringende wijze geschreven heeft. 5 Hier viel iets op te bouwen, dat
menselijk goed was, waarmee de werker zich identificeren kon, zoals ik
het nog in de nadagen van dit bestel beleefd heb in Nieuw-Guinea, waar
ik meer dan één controleur heb aangetroffen, die de ganse wereld vergat
voor het werk dat hij deed. Een goed werk, dat op mensen en de verbetering
van hun levensvoorwaarden gericht was. Er was eens een parlementaire
missie, die enkele van deze posten bezocht. De heren hadden
het heel interessant gevonden, maar zij waren geschokt over het feit,
dat die controleurs in het binnenland zo weinig wisten van wat er in de
krant stond. Natuurlijk wisten die mannen weinig van de krant af! Zij
leefden in een eigen wereld, die hen zo geheel in beslag nam, dat er
64