Untitled - Stichting Papua Erfgoed

lopen moest om zijn trouwe onderdaan te bereiken. De toestand was omslachtig
en ongewenst, maar de mensen verzetten zich tegen een meer
rationele organisatie. Opsplitsing van het dorp stuitte bovendien af op
het feit, dat men dan zijn aanspraken op de droge gronden in het zuiden
zou verliezen of die op zijn minst zeer beperkt zou zien. De oorlog kwam
tussen beide lang voor het onderzoek beëindigd was, doch dat behoeft
ons hier niet bezig te houden. Wij staan voor het merkwaardige feit, dat
de mensen de band met hun eigen kliang als een persoonlijke zagen en die
niet wilden verbreken, ondanks het ongemak en de rompslomp, die er
het gevolg van waren.
Soortgelijke voorbeelden van loyaliteit treft men ook aan in sommige
Afrikaanse dorpsstructuren. De relaties zijn niet zakelijk maar persoonlijk.
Het betreft ook niet alleen relaties op wijk- of dorpsniveau, hetzelfde
vinden wij op het niveau van het district of het 'vorstendom'. De
band met het hoofd of de vorst is een persoonlijke en deze band is niet
beperkt tot de eigenlijke functionaris, maar geldt zijn gehele geslacht. Op
Lombok kon ieder hoofd, hoog of laag, zich laten vertegenwoordigen
door een familielid en deed dat ook, voor zover de westerse bestuursadministratie
dat althans toeliet. Het is niets ongewoons en niets specifiek
Lomboks. De personen zelf maken deel uit van een geslacht en het is dit
geslacht aan hetwelk men loyaal is. De verhouding wordt daar niet zakelijker
door; zij is en blijft door personen bepaald. Men kan deze verhoudingen
feodaal noemen, mits men de term losmaakt van zijn westerse
middeleeuwse entourage waarin het leenmanschap een rol speelt. Het
gaat om de persoonlijke banden welke tussen het hoofd en zijn onderdanen
bestaan. Men spreekt wel eens te veel van feodale overheersing. Men
ziet dan voorbij, dat die overheersing een complement heeft in trouw,
geworteld in het respect voor persoonlijke relaties, die van geslacht op
geslacht worden overgedragen. De vorst of hoofdman heeft trouwens niet
alleen rechten, hij heeft ook verplichtingen. Hij moet helpen, royaal zijn
en zorgen voor de behartiging van het ritueel, voor de beveiliging van
het gebied en - in Afrika bijv. - voor uitbreiding van het bezit door geslaagde
rooftochten om zich meester te maken van vee. Zo lang hij aan
deze verwachtingen voldoet, kan hij rekenen op de loyale steun zijner
onderdanen. Faalt hij, dan kan het in het uiterste geval zo ver komen,
dat zijn mensen de gehoorzaamheid opzeggen door en masse weg te
trekken. Dit verweer heeft de bevolking door de invoering van westers
bestuur verloren, zoals men ook de mogelijkheid verloren heeft zich op
57