Untitled - Stichting Papua Erfgoed

oekjes waarin vriendelijke ouders gereed staan om antwoord te geven
op de vragen van hun kinderen. De oplettende jonge lezertjes in die
landen hebben dat thuis nooit meegemaakt; zij hebben geleerd, dat vragen
stellen niet past.
Men moet daar overigens niet te veel aanmerking op maken, want
men laat u onmiddellijk voelen, dat dat wijsneuzerij is. Voor de meesten
ligt het zo, dat het Europees model ook na aanpassing toch model blijft en
men moet er rekening mee houden, dat men het daar in de ontwikkelingslanden
- India, dat eigen wegen zoekt, uitgezonderd - doorgaans mee
eens is. Westerse methoden gelden als garantie voor goed onderwijs. Eén
van de dingen, waar men in Nederlands-Indie kort voor de oorlog nogal
trots op was, was de poging op Bali om te komen tot wat men noemde
Balinisering van het volksonderwijs. Toen na de oorlog de Nederlanders
Bali opnieuw bezetten, was het onderwijs één der eerste punten, die door
de Baliërs aan de orde gesteld werden. Men wenste goed, westers
onderwijs, geen Balinisering. Daar stak uiteraard een deel wantrouwen
achter, maar dat wantrouwen bevestigt dat rotsvaste geloof in volledig
westerse methoden veel sterker dan een blijmoedig aanvaarden van
leiding gedaan zou hebben.
Vele westerse onderwijzers en leraren doen daar zonder verder nadenken
aan mee. Ik herinner mij een pre-advies over het onderwijs in natuurlijke
historie in Nieuw-Guinea, uitgebracht op een conferentie van leraren
aan de opleidingsscholen voor dorpsonderwijzers. De conclusie van het
stuk was, dat het onderwijs in dit vak de leerling liefde tot de natuur
moet bijbrengen. Wanneer men dit nastreeft bij kinderen uit Londen of
Amsterdam, dan is dat zinvol. Voor hen kan de natuur zodoende een
bron van regeneratie en vreugde worden. Voor een Papoea kind is de
natuur vijand nummer één. Wil men dat kind een dienst bewijzen, dan
moet men het meeldraden en kroonblaadjes leren teilen en dat met, omdat
de aantallen belangrijk zijn, maar omdat de classificatie der planten,
waarvan dit een onderdeel is, de natuur tot object maakt, haar tot voorwerp
maakt van menselijke indeling en daarmee ontdoet van de sfeer
van geheimzinnigheid en nukkige macht, waarin men ze in mythe en
ritus ervaart.
Die opleiding der dorpsonderwijzers in Nieuw-Guinea was ook overigens
een bron van veel zorg. Het is nimmer gelukt het leerprogramma
dier opleidingen geheel afgerond te krijgen. Eén van de vakken, waarvoor
geen duidelijk programma bestond omdat enig experimenteren wenselijk
154