Untitled - Stichting Papua Erfgoed

als dingen die willen, die iets doen. Soms praten wij met de dingen. 'Weg
jij,' zeggen we tegen de zware plank, die we terzijde schuiven. Natuurlijk
'bedoelen' we daar niets mee; een gevaarlijke uitdrukking overigens,
gebezigd om aan te geven, dat wij aan onze zegswijze geen verdere consequenties
verbinden. Dit laatste is juist, maar raakt de zaak niet. De .
zaak is, dat taal een expressiemiddel is, de wijze waarop wij onze ervaringen
uitdrukken. Die taal geeft in haar metaforen duidelijk weer, dat
wij de weerstand die wij ontmoetten, beleefden als een intentie. Omdat
wij met die intentie verder niets doen, kunnen wij spreken van een marginale
belevenis, mits wij er maar oog voor hebben, dat die belevenis vaak
lang niet zo marginaal is als wij gewend zijn voor te geven. Wat wij zeggen
tegen een deur, waar wij in het donker tegen oplopen, liegt er niet
om. Ook behoud ik een levendige herinnering aan de buurvrouw, die
na een onweersbui, waarbij een windvlaag een zware tak afgerukt had
van een beuk in het bos tegenover ons huis, naar buiten kwam om
de schade in ogenschouw te nemen en toen vol gevoel verzuchtte:
wat een bijzondere bewaring, dat er niet net iemand onder stondI
toen het gebeurde. Het bijzondere ontging mij; er stond nooit iemand
onder die boom. Wat mij frappeerde, was de intentionaliteit, waarmee
haar gedachtengang geladen was.
Daarmee zijn wij op een belangrijk punt gekomen. De ervaring van
intentionaliteit is gewoon genoeg, maar men kan er verschillend op reageren.
Men kan haar negeren en men kan er aandacht aan geven. Men
kan er ook iets mee doen. Men kan die ervaring als een teken beschouwen,
zoals de dronkaard, die op wonderbare wijze uit een schipbreuk
gered werd en zijn leven beterde. Men kan op die intenties gaan letten
en zich afvragen, wat er achter het gebeuren steekt. Een belangrijke factor
daarin is, of men met weerstanden te maken heeft, waar men machteloos
tegenover staat, of weerstanden die men de baas kan. In het laatste
geval blijft het bij een marginaal beleven, in het eerste kan er aanleiding
zijn zich er ernstig mee bezig te houden, vooral, als die weerstand
menselijke betekenis heeft zoals in het geval van het door een ongeluk
omgekomen kind. In een primitieve maatschappij doet die situatie zich
heel wat vaker voor dan bij ons. Wanneer daar de oogst mislukt, is er
geen bakker om de hoek waar men brood kan kopen. Wanneer men vist
of jaagt en men vangt niets, dan is er die avond geen vis of vlees en nergens
een winkel waar men iets halen kan. Tegenover ziekte staat men in
hoge mate machteloos; de kindersterfte is enorm. Wanneer een overval
50