Untitled - Stichting Papua Erfgoed

aanleg. Zo herinner ik mij een boek uit de dertiger jaren waarin de auteur
aantoonde, dat het IQ van kinderen uit een arbeidersmilieu lager
lag dan dat van even oude kinderen uit de gegoede middenstand. Hij
verbond daar de foute conclusie aan, dat die arbeiderskinderen ook
hereditair minder begaafd waren. Uit het protocol van zijn proeven
bleek, dat manipulaties met speelgoed een belangrijk hulpmiddel bij
de IQ bepaling waren geweest. Dat speelgoed was heel mooi speelgoed,
zoals kinderen uit de gegoede middenstand wel en arbeiderskinderen in
de crisis-periode van die tijd niet kenden. Het lag dus voor de hand, dat
de beter gesitueerde kinderen hier een hoger cijfer, een beter IQ mee
haalden, maar dat lag niet aan hun erfelijke aanleg, maar aan een sociale
handicap bij de minder gesitueerden.
Een andere factor die de waarde van het IQ beperkt, ligt in de omstandigheid,
dat intelligentie niet een simpele eigenschap is, maar te maken
heeft met inzicht in situaties, die in hoge mate verschillend zijn. Wie
intelligent handelt in de ene situatie kan heel dom blijken in de andere.
Dat maakt het uiterst moeilijk intelligentie transcultureel te vergelijken,
d.w.z. te vergelijken tussen individuen van verschillende cultuur.
Als arbeiderskinderen al moeite hebben met speelgoed, wat kan men
dan verwachten dat Papoea kinderen zullen doen met blokken en figuren?
Het is dan ook niet te verwonderen, dat enige enthousiaste amateurs,
die in 1951 Papoea's uit het Merauke-gebied aan zulke proeven
onderwierpen, tot het ontstellend resultaat kwamen, dat het IQ hier
rond 70 beliep, een getal waarop, naar men zegt, een intelligente chimpansee
haast aanspraak zou kunnen maken. Intelligentie-onderzoekingen
van deze aard zijn niets waard. Zij stranden op wel honderd klippen tegelijk:
taalmoeilijkheden, onbekendheid met het materiaal, ongeïnteresseerdheid
van de kinderen, onbegrip voor de opdracht e.d. Zo heeft
men wel de ervaring opgedaan, dat de uitvoering van een opdracht,
waarbij het erom ging wie het eerst klaar was, mislukte, omdat de proefpersonen
op elkaar wachtten. Het eerder klaar zijn dan een ander paste
niet in het patroon van de traditionele opvoeding. Zodoende is het tot
nu toe niet gelukt intelligentie-tests op te stellen, die transcultureel gelding
hebben, d.w.z. een vergelijking toestaan tussen de intelligentie van
proefpersonen van gelijke leeftijd uit twee verschillende culturen. Men
is er - voor bepaalde selectie-doeleinden - wel een eindweegs in gevorderd
bepaalde tests te ontwerpen, die voor een specifiek doel een zekere
gelding hebben, maar van een vergelijking van intelligentie in haar alge-
16