Untitled - Stichting Papua Erfgoed

vorderen. Voor het ogenblik echter interesseert ons alleen maar het feit,
dat cultuurcontact, ondanks een zekere beperktheid van het effect, vanouds
het middel is geweest tot cultuurverbreiding en cultuurovername.
Tegenwoordig hebben wij daar grote belangstelling voor met het oog op
de ontwikkeling der zgn. jonge landen en het is daarom interessant op te
merken, dat de wetenschappelijke studie van het verschijnsel begonnen
is niet met het doel cultuurverandering te bevorderen, maar om aan de
hand van cultuurovereenkomsten, met name aan de hand van de diffusie
(verbreiding) van bepaalde cultuurelementen,* de geschiedenis der cultuurcontacten
te reconstrueren, De eerste belangstelling was historisch
gericht. Dat verandert met name in de dertiger jaren, wanneer het besef
baan breekt, dat men in de koloniën een opvoedende taak, een cultuurtaak
heeft. In feite had men dat besef al veel eerder, maar de ethnologen
bemoeiden er zich weinig of niet mee. Integendeel, zij waren uit op het in
stand houden van de bestaande culturen. Men zou kunnen zeggen, dat
zij erop uit waren hun studiemateriaal te conserveren, maar dit is een
zware beschuldiging, die zij niet verdiend hebben. Het contact der overwonnen
volken met de westerse beschaving had meer dan genoeg bezwaren
en gevaren voor de overwonnenen om het streven te rechtvaardigen,
dat hun cultuur zou worden ontzien. Al voor 1930 echter wordt
het vele ethnologen duidelijk, dat men er met alleen maar beschermen
niet komt. Er zijn dan al vaklieden, die door de koloniale bestuurders te
hulp zijn geroepen als adviseurs. Men moet iets doen. Zo ontstaat een
studierichting, die men in Engeland betitelt als 'practical anthropology'.
Te zelfder tijd ontstaat in Amerika belangstelling voor het contact-verschijnsel
zelf, d.w.z. voor de mogelijkheid om wetenschappelijk waarnemingen
te verrichten van de toedracht van cultuurovername. Er ontstaat
dus zowel praktische belangstelling, met name in Europa, waar het
koloniale bezit meer en meer begrepen wordt als een koloniale taak, als
- en dat in Amerika - een theoretische interesse voor de toedracht van
de cultuurovername zelf, een interesse, die in eerste instantie aandacht
besteedt aan het verschijnsel diffusie, verbreiding door contact, dat men
in de levende werkelijkheid bestuderen wil.
* Cultuurelementen zijn de kleinste eenheden, waartoe men een cultuur kan
analyseren. Voorwerpen (bijv. een bepaald soort manden of pijlpuntcn) en
technieken leveren goede voorbeelden. De bezwaren, welke tegen het begrip
cultuurelement aangevoerd kunnen worden, mogen in dit verband onbesproken
blijven.
62