Untitled - Stichting Papua Erfgoed

eigen dorp en in huisvesting, terwijl men toch juist ver genoeg weg is
van huis om opgenomen te worden in een geheel ander klimaat van
werken en denken dan dat van het dorp. Dit laatste is belangrijk. Een
industrie-arbeider leeft anders dan een landarbeider en moet ook anders
leven. Hij moet daarom in een industrieel milieu verblijven. Bij huisarbeid
blijft hij een boer en hij moet arbeider worden.
Dit alles is mogelijk, maar om het te realiseren is visie nodig, visie niet
alleen van een overheid, maar visie van velen, visie van echte entrepreneurs.
Ik bedoel met dat vaak lichtvaardig gebruikte woord mensen, die
iets meer zijn dan financiële slimmerds, die kans zien ergens geld aan te
verdienen, nl. mensen, die er vreugde in scheppen iets te maken. Zulke
mensen zijn er, ook in ontwikkelingslanden; maar ze zijn zeldzaam. 'Zo
herinner ik mij de Regent van Bandjarnegara, R. A. A. Soemitro Kolopaking
Poerbonegoro. Over één zijner industriële exploiten is op beminnelijke
wijze geschreven door Van Goudoever in het Semarangse dagblad
De Locomotief, in februari 1939. Soemitro zelf was een man met een
ongewone levensloop; na de HBS weggelopen van huis en als koksmaatje
met een boot naar Holland om daar te studeren, werkstudent, gewerkt
als havenarbeider in Rotterdam en als mijnwerker in Duitsland en Spanje,
later politie-commissaris in Bandung en tenslotte opvolger van zijn
vader als regent. Een man van uitzonderlijke gaven, die ook uitzonderlijk
boeiend vertellen kon over zijn belevenissen. Het was een wonderlijke
ervaring hem te ontmoeten in de oude regentswoning in het kleine
stadje Bandjarnegara in de bergen van Midden Java, het centrum van
het arme en geïsoleerde regentschap van die naam. Wie hem daar bezocht
ging altijd rijker weg, iets meenemende aan kennis en ervaring,
die men alleen daar en van hem kon horen. Soemitro was onder meer een
geslaagd landbouwvoorlichter. Hij stond eens aan de rand van een armelijk
maïsveid in de bergen, hoog boven Karangkobar, kijkend naar een
boer, die zich uitsloofde op zijn akker. 'Het wil niet best, hè,' zei hij tegen
de boer, en tegelijk ontspon zich een gesprek over het feit, dat het
eigenlijk jaar op jaar minder werd. Soemitro stak zijn hand in de zak,
haalde er wat zaad uit, keek er naar, zei ja, en bleef staren naar het zaad
(zaad van een groenbemester) dat hij in zijn hand had. Tenslotte zei hij:
'zou je mij een plezier willen doen ?' Nu, dat wilde de boer wel. 'Kijk"
zei Soemitro, 'ik heb hier zaad. Dat is heel raar spul. Dat moet je eens
voor mij uitzaaien in gindse hoek van je akker, waar de maïs het het
slechtst doet. Je moet het laten groeien tot het zaad rijp is en dat zaad oogst
329