Untitled - Stichting Papua Erfgoed

egenten, die de plaats van de vorst innamen, afhankelijk werden niet
van de politieke constellatie binnen het gebied, maar van de koloniale
overheid daarbuiten. De invloed der kjai's taande en Sartono Kartodirdjo's
verhaal geeft ons een duidelijk inzicht in de groeiende ergernis der
godvruchtige wetgeleerden over het door de regenten gevoerd beleid,
welke machthebbers door hun verbintenis met een ongelovige overheid
nog extra werden gecompromitteerd. De kjai's komen tot opstand, een
opstand, die slecht is voorbereid. In feite is aan de militaire en politieke
situatie geen aandacht besteed; men heeft zelfs de moeite niet genomen
de Mohammedaanse gemeenschap als geheel erin te betrekken. De deelnemers
behoren allen tot één zelfde mystieke broederschap. Wanneer zij
naar de wapens grijpen, verwachten zij de bijzondere bescherming van
Allah in de vorm van onkwetsbaarheid en wanneer die faalt, is er voor de
leiders geen andere uitkomst meer mogelijk dan een laatst heldhaftig
verzet op een laatste post, waarheen zij zijn uitgeweken. De politieke
realiteit is hun ontgaan; hun politieke en militaire denken is geïnspireerd
op de tijd van de eerste chaliefen, de gezellen van de Profeet. Zij
leven nog in de Middeleeuwen en lopen te pletter op de nieuwe tijd in
een poging tot herstel van de invloed der godvruchtige Islamieten op
het beleid in Banten. Zij worden niet geleid door een Mahdi-verwachting,
wel door het bewustzijn, dat het hun plicht is in Banten het staatkundig
Huis van de Islam, Dar-uI-Islam, te herstellen. Van een profetische
beweging is hier nauwelijks sprake, van een godsdienstige des te
meer. Niet verzet is haar doel, maar vestiging van een voor de gelovige
Islamiet aanvaardbare staat van zaken.
Het gaat dan ook niet aan alle godsdienstige en profetische bewegingen
als proto-politieke bewegingen op één hoop te gooien. Elke sociale
beweging heeft een politiek aspect en als die beweging verzet met zich
brengt, is dat verzet van politieke aard. Daarmee zijn deze bewegingen
niet zonder meer politiek geworden. Werkelijk politiek zijn ze eerst
wanneer staatkundige vormgeving het doel en politiek inzicht de grondslag
vormt. Dit ontbreekt in al deze archaïsche en archaïserende bewegingen.
Het breekt pas door in de nationale beweging.
Alvorens wij die in beschouwing nemen nog een enkel woord over
de vele profetische bewegingen. Hun ontstaan is stellig bevorderd door
de missionerende activiteiten van de blanken; de zendelingen en missionarissen
bemoeiden zich meer dan anderen met de bevolking en hielden
haar een nieuwe waarheid voor. Het ligt voor de hand, dat dit de ge-
89