Untitled - Stichting Papua Erfgoed

vie... Nous avons des Sauveurs qui peuvent parler pour nous, puisque
ils se trouvent auprès de Dieu. C'est André Matswa et Simon Kimbangou.
Ils ont souffert pour les Noirs. Jesus-Christ n'a souffert que pour les
Blancs.' 8
Balandiers zegsman van Kongo-Brazzaville gelooft ook in André
Matswa, die aan de andere zijde der rivier geen rol speelt. Dit is minder
belangrijk dan het feit, dat we hier met een eigen kerk te maken hebben,
die haar eigen, Afrikaanse universaliteit stelt. Het is een Eglise des
Noirs, niet een kerk van een stamgroep. Zij onthoudt zich van actief
verzet, maar geeft wel blijk van een nieuwe bewustwording van saamhorigheid,
van samen één zijn als Afrikanen. Balandier spreekt hier - en
terecht - van een 'reprise d'iniuative'. De Kerk is het terrein, waar de
aan koloniaal bestuur onderworpen Afrikaan nog zelf beslissingen nemen
kan en het is op dit terrein, dat het bewustzijn van zijn eigenheid
een originele vorm krijgt, welke op haar wijze een afzonderlijke bijdrage
levert aan het ontluikend nationaal bewustzijn, dat overigens zijn werkelijke
élan aan andere gronden ontleent. Het is dit nieuwe element, dat
het belang uitmaakt, dat de verandering aangeeft, die bezig is zich te
voltrekken in een sfeer, die vaak nog zwaar is van een exaltatie, die deel
uitmaakt van het archaïsch levenspatroon.
De eigen kerken zijn ook in Zuid-Afrika het terrein van een 'reprise
d'initiative'. Binnen zijn kerk is de Afrikaan vrij om eigen leiderschap
vorm te geven, een vrijheid, die hij binnen de Unie van Zuid-Afrika op
ander gebied mist. Daar doet zich een merkwaardige ontwikkeling bij
voor. Men zou verwachten, dat hier de kerk het terrein zou worden van
een nieuwe een heids beweging, omdat de Zuidafrikaanse overheid tegenover
al wat kerk is krachtens haar eigen beginsel betrekkelijk zwak
staat. Die kant leek het oorspronkelijk ook uit te gaan bij het ontstaan
van de Ethiopische Kerk, de eigen Kerk der Negers in Zuid-Afrika. 9
Het is echter heel anders gelopen. De Kerk der Negers in Zuid-Afrika is
niet uitgegroeid tot een machtig lichaam, dat invloed kan uitoefenen,
maar versplinterd in talloze kleine kerken en sekten. Die versplintering
geeft aan een schare van kleine leiders gelegenheid eigen initiatief en
leiderschap vorm te geven, maar wat geen vorm krijgt is de eenheid der
Zwarte Afrikanen tegenover de Blanken, gelijk men dat in het Kimbangisme
vindt. Men krijgt de indruk, dat, waar het perspectief van de
zelfverwerkelijking der eenheid ontbreekt, de gedachte zelf niet aarden
kan. Wij komen daar straks op terug. 10
87