Untitled - Stichting Papua Erfgoed

Het vermogen van het geschenk om te vernederen is universeel. Ook
wij ontvangen niet gaarne een geschenk, wanneer dat komt van iemand,
die niet tot onze intieme relaties behoort. Dan is het een fooi en de fooi
vernedert. Het is deze kwalijke eigenschap van het geschenk, die internationale
hulp tot zulk een moeilijke zaak maakt. Men kan natuurlijk
spreken van samenwerking in plaats van hulp en van tegenprestatie in
plaats van steun, maar men kan werkelijkheden niet met woorden camoufleren.
Men kan ze op zijn best wat aannemelijker maken en dat is
hoognodig. Het verhaal gaat, dat eind december 1941 de restanten van
de Amerikaanse vloot de haven van Soerabaja binnenvielen en de bemanning,
aan land gekomen, de Nederlandse matrozen blijmoedig op de
schouder klopte met de mededeling: we zijn gekomen om jullie te helpen!
Wat helpen, zeiden de Jannen, en dezelfde avond lagen er zestien
Amerikanen in bet ziekenhuis. Ik sta voor de waarheid van het verhaal
niet in; wel voor de moraal. Die is heel duidelijk. Men behoeft het de
mensen niet in te wrijven, dat men komt om te helpen. Dit echter is een
punt, dat ons later uitvoeriger bezig zal houden.
Het interessante van het geschenk in meer primitieve samenlevingen
is zijn functie als bindmiddel in een gemeenschap, waarbinnen men zich
anders weinig van elkander zou behoeven aan te trekken omdat - althans
zo lang alles goed gaat - niemand veel speciale hulp behoeft. Het
geschenken geven gaat ver uit boven de noodzaak in speciale gevallen
hulp te verlenen. Het legt een netwerk van betrekkingen, waardoor men
op soortgelijke wijze afhankelijk wordt van elkander als men in meer moderne
samenlevingen is van de hulp van specialisten op allerlei gebied.
De schulden, welke uit dit geschenken geven voortvloeien, binden de
leden aan elkander. Die schulden zijn heel normaal, zo normaal, dat alles
samenwerkt om ze in stand te houden. In de moderne tijd, waarin de
inkomsten meerder worden, zien we in vele streken ter wereld de bruidsprijzen
omhoog gaan, het verzet van de jongeren ten spijt. In plaats van
of naast de traditionele geschenken komen geldbedragen in de mode,
Waarvan het bedrag de neiging vertoont steeds toe te nemen. De bedraden,
die de aanstaande bruidegom betalen moet, zijn meestal van een
orde van grootte, dat hij ze nooit van eigen verdiend geld betalen kan.
Hij heeft er evenzeer hulp van anderen voor nodig als vroeger, toen de
bruidsprijs uitsluitend in vee of traditionele kostbaarheden werd voldaan.
Zo begint op vele plaatsen elk jong paar zijn zelfstandig bestaan
inde schuld. Wanneer zij zich daarvan bevrijd hebben zullen zij op hun
43