Untitled - Stichting Papua Erfgoed

men verwacht tegelijk van hem, dat hij zijn kennis aan een ander zal
overdragen. Als het goed is, moet hij zijn taak zo uitvoeren, dat hij
zelf in de kortste tijd overbodig wordt, omdat hij een ander op zulk een
manier voor de uitvoering daarvan heeft bekwaamd, dat deze het zonder
meer van hem kan overnemen. Hij moet dus niet alleen expert zijn,
maar ook leraar en opvoeder.
Deze tweeslachtigheid van de positie van de expert is het regelrecht
gevolg van de feitelijke onaanvaardbaarheid van hulp. Zij stuit tegen
de borst en is alleen acceptabel, wanneer gezegd kan worden, dat die
hulp tijdelijk is, dat zij strekt om een tijdelijk tekort aan deskundigheid
in het ontvangende land te overbruggen. Om aan deze moeilijkheid
tegemoet te komen, hebben de internationale organisaties, uitgaande
van de leer der kennisoverdracht, de figuur ontwikkeld van de 'counterpart',
de medespeler van de deskundige. Dat die 'counterpart' vaak
meer fictie dan werkelijkheid is, doet minder terzake dan het feit, dat een
formele uitkomst is gevonden voor een vernederende situatie. De afspraak
is, dat het ontvangende land, dat een expert krijgt toegezonden, die
expert een burger van het land terzijde stelt, die hetzelfde vak beoefent
als de expert doch daarin nog niet zo gevorderd is, dat hij reeds zelfstandig
de taak van de expert kan uitvoeren. Die man wordt de
'counterpart' van de expert. Hij begeleidt hem overal en al die tijd
draagt de expert zijn kennis aan hem over, zodat de expert na ommekomst
van de periode zijner ter beschikkingstelling ook zijn functie aan
hem kan overdragen. De 'counterpart' heeft inmiddels immers alle
benodigde kennis overgenomen. Een kind kan doorzien, dat hier niets
van terecht komt, maar dat maakt de theorie niet minder geschikt
voor internationaal gebruik. Men kan zulke theorieën vergelijken met
de uitspraken die onze grondwet doet over de macht des Konings.
Hij benoemt ministers en ontslaat hen naar welgevallen, orakelt de
grondwet. Ofschoon de tekst er ruimte voor laat is er niemand, die
gelooft, dat de Koning een minister ontslaan kan omdat zijn gezicht hem
niet langer aanstaat. Toch heeft de formule zin, zoals ook de 'counterpart'
zin heeft, zelfs - of misschien moet ik zeggen - juist als fictie.
Dat het in de praktijk met de counterpart-theorie misloopt, spreekt
vanzelf. Wanneer men een werkelijk geschikte 'counterpart' heeft, is de
expert niet nodig. Dan is een 'consultant' genoeg. Elk land maakt daar
gebruik van; in Nederland heeft men voor de aanleg van aardgas-leidingen
in het groot buitenlanders aangetrokken, omdat men er zelf geen
175