HANDBOEK DER GESCHIEDENIS VAN HET VADERLAND Door ...

illijk Hem alleen er dank voor te weten, met vast vertrouwen dat het niet de laatste
overwinning zal zijn die Hij ons geeft." “Christus het plechtanker onzer hoop.''
17 Nov. Aankomst van Don Louis de REQUESENS; Alva vertrekt; meer dan 18000
personen onder zijn bewind gerechtelijk vermoord. —
1574. 29 Jan. Overwinning van de Zeelanders bij Reimerswaal op Romero. De Prins,
te Vlissingen zeer beangst zijnde, had, na alle mogelijke orde gesteld te hebben, zich alleen in
zijn kamer zeer bekommerd tot gebeden begeven; als hem goede tijding gebracht werd, was
hij zeer verblijd, dies hij God dankte en opstond". — 19 Febr. Overgaaf van Middelburg, na
bijna tweejarig beleg. De Prins meester van Walcheren en van de zee (7).
Leiden belegerd; reeds van November af. Geheel Delfland overstroomd; zodat er de oorlog in
kleine schuiten gevoerd werd, als in een openbare zee. — Graaf Lodewijk verzamelt een
leger, met Hertog Christoffel van de Palts. Verstandhouding in Antwerpen en Maastricht:
,door het winnen van één slag zou geheel Brabant hebben gerevolteerd". Ook rekende hij op
Franse oorlogsvolk. ,Holland zag naar hem uit, als naar een engel Gods" (3) spoedige hulp, of
het zou te laat zijn! Was het dan roekeloosheid of zelfopoffering, zo de Graaf geen gevaren
ontzag?
14 April, nederlaag op de Mookerhei; onwilligheid van de soldaten; geld, geld
roepende, met de vijand in het gezicht; 3000 doden, ook Hertog Christoffel en de Graven
Lodewijk en Hendrik van Nassau. De Keurvorst zeide: "Ik weet dat mijn zoon mens was, en
daar alzo Gods wil is geweest, is het mij liever dat hij om de rechtvaardige zaak buiten 's
lands strijdend is omgekomen, dan dat hij in zijn land, met lediggang, des duivels oorkussen,
de tijd verspild had,"
En de Prins? — “Van droefheid weet ik nauwelijks wat ik doe. En desniettemin moeten wij
ons altijd schikken in de wil Gods, gedachtig dat Hij die het bloed van zijn Zoon gestort heeft
om Zijn Kerk in stand te houden, niets doen zal dan tot Zijn eer en tot bescherming van zijn
Gemeente, ofschoon het van de wereld onmogelijk schijnt. En, al kwamen wij allen te sterven,
en al werd dit arme volk geheel vermoord of verjaagd, behoren wij verzekerd te zijn dat God
de Zijnen niet verlaat. Twee jaren, heb ik vroeger gezegd, zou dit land, ook zonder hulp,
menselijkerwijs gesproken, tegen alle de krachten des Konings van Spanje te verdedigen zijn.
Nu zijn ze bijna voorbij, en zo wij, door gebrek aan hulp, verloren gaan, het zij zoo. En ook
thans nog, indien van allen verlaten, die arme bevolking, zo als ik hoop, volharden wil en de
straffe Gods niet over ons komt, zal het nog wel de helft van Spanje aan goed en bloed kosten,
eer ze meester van ons zijn."
167. April 1574 — Juli 1576. — Door het lot van Leiden zou het lot van Holland worden
beslist. Nadat voor deze gewichtige stad, over de in zee herschapen velden, verlossing was
opgedaagd, werd spoedig vredesonderhandeling te Breda begonnen. Vruchteloze: afloop deed
de hardnekkige worsteling, met nieuwe ijver, hervatten; met afwisselend geluk, totdat, door
het verlies van Zierikzee, de toestand weer in de hoogsten graad beangstigend werd.
LEIDEN: tweede beleg (26 Mei. — 3 Okt.) De leeftocht spoedig opgeteerd;
vreeslijke hongersnood; in zeven weken geen brood; honden, katten en ratten gegeten als
lekkernij. De mannen, zo machteloos dat zij moeilijk ter wacht konden gaan, vonden dikwijls
thuis komende vrouw en kind dood. Volharding onder de burgemeesters Van der Does, Van
Hout, en Van der Werff: “deelt mijn lichaam tot spijs," riep deze aan broodeisende burgers.
— Noodmunten “dit is voor de vrijheid; God behoede Leiden; ik vecht voor het Vaderland;
Heere, ontfermt Holland en zaligt Leiden".
De Maas en IJsseldijken doorgestoken; “kost en moeite scheen bijna verloren en alle
raad ten einde; maar God zond zijn posten en boden, namelijk de winden, even met de
springvloed, eerst stormende uit het Noordwesten, daarmede Hij het water wonderbaarlijk
weer in het land bracht, en daarna Zuidwesten, dewelke het naar Leiden dreef" De Zeeuwse