HANDBOEK DER GESCHIEDENIS VAN HET VADERLAND Door ...

met uitnodiging om het "in communicatie te leggen, zo zulks behoort, naar ouder gewoonte"
(met de schutterijen en gilden). Een manifest aan het gehele volk; een oproeping aan de
burgerijen om de Staten in het ongelijk te stellen. — 9 Sept. Antwoorden aan Leicester. De
Staten van Gelderland zien met leedwezen dat zijn gezag verkleind wordt. Die van Utrecht
smeken hem bij al wat heilig is, hen niet te verlaten; gereed om zijn gezag te vergroten. Het
Hof van Holland, met overleg van de Hoge Raad en de Rekenkamer, zullen, ten aanzien van
de geruchten omtrent de vredehandel, tegen de auteurs van al zulke enorme en atroce injuriën
en calomniën procederen; zij kunnen hem niet genoeg danken dat hij deel neemt in hun zorg
en ellende; tot behoud van het Land, voorstand van de Kerk, en tegenstand des vijands; zij
hebbende Staten van Holland ernstig aangemaand hem het wettig gezag, bij de Algemene
Staten opgedragen, niet te belemmeren. Dordrecht dankt hem eerbiedig voor de Groote
diensten aan Staat en Godsdienst. —
21 Sept. Brief van de Stad Utrecht aan Holland: "zo lief u is eer en eed, geloof en trouw, om
de zake Gods en van zijn arme gemeente, om de weldaden van Hare Maj. en de verdiensten
van Z. Exc., om de beschermenis uwes beminden vaderlands, dat toch, alle vorige
zwarigheden, disputen en passiën verre van ons geworpen, wij Zijne Exc. contentement geven
in 't geen wij hem schuldig zijn, en van aanbegin, op u zelfs inductie, gegeven en vergund
hebben. 6. —
6 Okt. Nader vertoog van Holland, zachter gesteld. — Bezending van de Hollandse
Predikanten aan de Staten: ,, zo gij malkander bijt, ziet toe dat gij van elkaar niet verteerd
wordt." Dat er van vredehandel met Spanje sprake was, kon niet langer worden ontkend. Dit
gaf een voor Leicester zeer nadelige indruk,
220. De Landvoogd begreep dat aan gestadige weerstreving een einde moest worden gemaakt.
Volgens hem, was, nu althans, het uur van doortastende maatregelen daar. De proefneming
mislukte. Onbeschrijfelijk was de verwarring, en de Landvoogd onvermogend ter behoorlijke
handhaving van enig gezag. Velen keurden de handelwijs van de Staten af; maar hun ergernis
en verontwaardiging belette niet dat Leicester, eindelijk radeloos geworden, zich van een
ondragelijke last, door haastige afreize, ontsloeg.
Geruchten omtrent voorgenomen arrestatie van de voornaamste van de Staten van
Holland en verandering van de Regering in enige steden. Niet zonder grond. Volgens
Leicester was van de Staten oppositie een voor Land en volk verderfelijke eed en trouwbreuk,
rebellie tegen de overheid van hun keus, ondank jegens de Koningin; weshalve het stuiten en
smoren van deze hardnekkige weerstand van de Hollandse regenten voorhem recht en plicht
was. Het voornemen om, zo overreding te kort schoot, geweld te gebruiken, was (ofschoon hij
elk vermoeden dienaangaande als lasterlijk weersprak) reeds in Juni 1586 aan de Koningin
medegedeeld. — 9 Okt. 1587 hoopt hij zich meester te maken van Enkhuizen; „dan zal zij, die
Vlissingen, de Briel, en Utrecht in haar macht heeft, vrede op beter voorwaarden kunnen
verkrijgen, en deze Staten van Holland breidelen zo als ze goedvindt
De oproeping aan de burgerijen bleef zonder merkbaar gevolg. Leicester naar Utrecht.
Van daar 3 Okt. te Amsterdam en voorts in het Noorderkwartier. Met wantrouwen en
voorzorg ontvangen; afgewezen te Enkhuizen. De Staten van Friesland verzoeken hem voor
ditmaal zijn reis derwaarts uit te stellen. Elke poging om zijn aanhang op het kussen te
brengen mislukt. Ook te Leiden. Van Meetkerken en de hoogleraar Saravia ontvluchten.
Strenge rechtspleging, door een uit de Staten van Holland gedelegeerde rechtbank, hoewel
Leicester, met de Raad van State; de voortgang van de procedure verbiedt. Drie
beschuldigden onthoofd, “met groot medelijden van de rechters, omdat de nood van de
Landen toen zulks vereiste. De Staten hebben hiermede hun autoriteit en aanzien zeer gesterkt
en hun Soevereiniteit betoond 7.” — Het ijveren voor Leicester was of plichtbetrachting of