HANDBOEK DER GESCHIEDENIS VAN HET VADERLAND Door ...

en zeden herwaarts overgebracht. 1634-1637. Bloemhandel; spoedig windhandel en
hazardspel. Voor een stulp werd dikwijls f 2500, eens f 4600 met koets en paarden geboden.
„Te Haarlem voornamelijk en te Amsterdam, voorts geheel Holland door, werd de handel
gedreven; oud en jong, vrouw en man, dochter en dienstmaagd, boer en edelman, ja
briefdragers, schippers, voerlieden, turfdragers, schoorsteenvegers kochten tulpen; een ieder
verhet zijn werk; elk meende met ter haast rijk te worden; wat listen en middelen gebruikt
werden om de bloemen te doen rijzen, is kwalijk te beschrijven. Enige werden zo dartel, dat
lieden die nauwelijks in hun eigen huis scherp bier en boekmelenbrij krijgen konden, nu niet
wisten hoe zij zich aanstellen zouden; want wijn was hun nauwelijks genoeg, alzo dat maat
noch regel te vinden was” 12 — Het stadhouderlijke Hof gaf het voorbeeld van luister en
pracht. In 1642 werd, ondanks de plechtige vermaning van de kerkenraad te 's Rage, een
kostbaar ballet gehouden, ter ere van de koningin van Engeland. Amalia beminde zeer de
grootsheid des levens; de prachtige Oranjezaal in het Buis ten Bos getuigt er van.
290. Aldus was de strijd geëindigd tussen Spanje en de Gewesten waar, om van de consciëntie
wil, temidden van de martelaarsvuren, Willem I, Prins van Oranje, zich tegen
geloofsvervolging, met het oog naar Boven, verzet had. Welk een uitkomst! De Staat die
vroeger naar de wereldmonarchie dong, machteloos en uitgeput, het zich elke vernedering
gevallen, en de Provinciën voor wie in de aanvang geen offer van de gehoorzaamheid en
onderwerping, behoudens vrijheid van geweten, te zwaar zou geweest zijn, waren nu een, in
alle werelddelen geëerbiedigd, in de Europese christenheid mede toongevend Gemenebest. De
jeugdige Republiek, gevormd door de moed en de volharding van Evangeliebelijders Gode
meer dan mensen gehoorzaam, was het gedenkteken van de onbedriegelijkheid van de belofte:
,,Zoekt eerst het koningrijk Gods en zijn gerechtigheid, en alle deze dingen zullen u
toegeworpen worden."
291. De wonderbare zegeningen Gods zijn, bij het menselijk bederf, noch duurzaam, noch
onvermengd. Bedrieglijk was het uitzicht op vrede en rust. De gebreken van de staatsregeling
zouden weldra, onvermijdelijk was het! bron zijn van nieuwe twist; om straks, bij het
wegvallen van het Stadhouderschap, zich te openbaren in een regentendwang, ondragelijker
dan men tot dusver ondergaan had. Binnen weinige jaren zou het strijdperk worden heropend.
Niet tegen een ontzenuwd Spanje, maar tegen Staten, in volle ontwikkeling en bloei, en voor
wier overmacht het daarmee nauwelijks vergelijkbare Gemenebest scheen te moeten
bezwijken. Evenwel ook dan zou het blijken dat de hand des Heeren niet is verkort, waar Zijn
lankmoedigheid niet uitgeput werd. In de veeljarige en bange worsteling tegen Frankrijk, zou
Nederland met Oranje, na de Tachtigjarige oorlog, andermaal de waarheid ondervinden van
het apostolische woord: “Verneder u onder de krachtige hand des Heeren, opdat Hij u
verhoge te Zijner tijd.”