HANDBOEK DER GESCHIEDENIS VAN HET VADERLAND Door ...

Door de ongenade van de Koningin, hoewel niet langdurig, ontving Leicesters crediet
een knak. Men had voor de Luitenant, die in haar geen onomstotelijke steun had, minder
schroom. Het vertrouwen op de Koningin zelve nam af, vooral toen het uitlekte dat zij reeds
met Parma in geheimen vredehandel was.
Eerst in April, begin van botsing met de Staten van Holland. 4 April. Plakkaat tegen de
handel met Spanje en de Spaanse Nederlanden. Noodkreet van de kooplieden. Een maatregel
verderfelijk voor de gehelen handel (inzonderheid ruilhandel, zodat met de vaart op het
Zuiden de vaart op het Noorden te niet gaat); dodelijk voor de welvaart en de weerbaarheid
van het land.
Achterraad van Leicester met Brabanders en Vlamingen, wel Merendeels bekwaam en
achtenswaard, maar in Holland vreemd; van Meetkerken, de Burchgrave, Prouninck, ook de
avonturier en financiële projectmaker Reingout, volgens de Staten van Holland (die hem
vroeger aanbevolen hadden) een „gespanjoliseerde hypocriet.”
26 Juni. Kamer van Financiën (met Reingout als thesaurier), waarbij Leicester
eigendunkelijk, ter doordrijving van allerlei productieve plannen, het beheer van het
geldwezen aan de Raad van State ontneemt..
Juni. Nationaal Synode in 's Hage. Kerkordening in calvinistische en presbyteriaansche
geest. — Eenheid van de Gereformeerde Kerk, wenselijk en een band te meer
van de Unie, kwam even daarom met het provincialisme van Holland overeen.
Streven van Leicester om Holland en de Stadhouder te verzwakken. Het Noorderkwartier
(West-Friesland) door een nieuwe commissie van de oorlogsbevelhebber Sonoy, aan het
bewind van de Stadhouder onttrokken. — Splitsing van de zeemacht van Holland en Zeeland
(vroeger onder de Stadhouder als Admiraal-Generaal) in drie Admiraliteiten, tot
onberekenbaar nadeel. — Ook de Hollandse vestingen onder onmiddellijk gebied van de
Landvoogd gesteld.
Utrecht op de hand van Leicester. Onder zijn invloed petitionnement in de Stad en in
het Sticht aan de Staten, om nogmaals aan de Koningin de Soevereiniteit aan te bieden,
„zonder voorwaarde of bepaling, behoudens de Christelijke Religie en de Privilegiën; in
plaats van zo grote menigte van Regenten, waardoor in een woeste zee van de beklagelijke
ongeregeldheden deze Nederlanden bijna ten onder gebracht zijn.” — Gevangenneming te
Utrecht van P. Buys, vroeger Advocaat van Holland, hoofdleider van de tegenpartij (21 Juli)
gewelddadige uitzetting van een aantal voorname wereldlijke en geestelijke personen.
Juli. Remonstrantiën van Holland en Zeeland; velerlei beklag. Tegenklacht van
Leicester, het benodigde geld blijft achter; 't Land is niet te redden met beloften op het papier.
De oorlog met slapheid gevoerd. Ook Elizabeth zond, zelfs voor kleding en voeding van de
hulptroepen, het beloofde geld niet. Leicester onvermogend, niet slechts ter aanval, ook tot
weerstand. Parma vermeestert Grave (7 Juni) en Neuszen (17 Juli); meester aldus van Maas
en Rijn, Maurits evenwel verovert Axel (16 Juli). — Het Land verloren, zo niet, Filips zich
even nalatig als Elizabeth in het ondersteunen van zijn landvoogd betoond had.
215a. De Leicestersgezinden waren over den, huns inziens, onverdiende of overdreven
argwaan misnoegd. Enkele voordeden werden in de oorlog behaald; niet schitterend genoeg
om het zaad van de onenigheid te verstikken. Het wies, tot dat de Landvoogd, ofschoon in de
verdeelde en bedreigde Nederlanden bijkans onmisbaar, plotseling, door de Koningin
opontboden, naar Engeland vertrok.
Sept. Eindelijk Leicester in het veld, bemachtigt Doesburg (13 Sept.); belegert
Zutphen; bloedig gevecht bij Warnsfeldt.
Oktober. Leicester te Utrecht. Ballingen uit het zuiden, tegen de oude herkomsten, in de
Regering gebracht: v. Trillo als hoofdschout, Prouninck als burgemeester. Deze, naar de