HANDBOEK DER GESCHIEDENIS VAN HET VADERLAND Door ...

te verliezen. Ernst-Casimir, belast met de verdediging van de Betuwe, Brederode met die van
Holland; de Staten-Generaal te Utrecht: de sluizen hij Vreeswijk en te Muiden geopend; het
zeewater tot onder de muren van Utrecht; het leger gebracht op 120,000 man; in Holland de
huislieden van 16 tot 60, jaar opgeroepen en met vuurroers en pieken voorzien; kloeke
houding van Amsterdam, wapenburg en korenschuur van het land. Het zon wellicht niet
hebben gebaat, zo niet het land, door de verrassing van Wezel (steunpunt, magazijn en
wapenhuis des vijands, ook voor de gemeenschap met de Spaanse Nederlanden onmisbaar) op
bijna wonderdadige wijs ware gered. —
19 Aug. Nederlandse troepen voor de stad; de poort opengeslagen, maar tegen de valbrug
„vruchteloos het geweld, van armen en werktuigen beproefd, toen een kanonskogel,
geschoten van het bolwerk, hetwelk op deze poort flankeerde, de ketting van één scheurt. O
admirabele voorzienigheid Gods! de brug neervallende, trok de ruiterij binnen; de trompetters
bliezen Tantara, de ruiters veegden de straten en trokken in slagorde naar de markt.” Na een
hardnekkig gevecht, de stad overmeesterd; voor 30 doden dezerzijds, 200 gesneuvelden en 49
officieren met 1.042 soldaten gevangen. Tegen de eersten berichtgever riep Frederik Hendrik
uit: "O mijn zone, mijn kind, mijn zone! is het zo geschied ? is het zo ? zo is het een louter
werk van God en niet van mensen." — "De Heer is ons een toevlucht en helper geworden ter
bekwamer tijd."**
24 Aug. Amersfoort verlaten; terugtocht naar de IJssel. Weldra (14 Sept.) gaf 's
Hertogenbosch zich over, na roemrijke weerstand. Verbazend de werken van de belegeraars,
gedeeltelijk voor onuitvoerbaar geacht. — „Maak u van hier, gedrochten ! dit Bosch is het
mijne."** Nu werd spoedig het grondgebied van de Republiek door de vijanden ontruimd.
De Utrechtse linie (van Vreeswijk over Utrecht naar Muiden), volgens Maurits zo sterk dat
men zich daarachter met 10000 man tegen de gehele wereld zou kunnen verdedigen, werd in
dit jaar bijkans voltooid; later raakten de werken in verval. — Een jaar van benauwdheid en
uitredding, roemrijk door veerkracht, opofferingen en. volharding. Aan het slot van de
Resolulutiën van de Raad van State, leest men: „En dus eindigt het gelukkig jaar van 1629,
daarvoor niet ons, maar God almachtig zij lof, prijs, eer en dankbaarheid in eeuwigheid.”
B. 1629-1634.
282. Nog ruimer adem schiep de Republiek, toen aan het geweld en de overmoed des Duitsen
Keizers, door tweespalt in het Rijk en vooral door de zegevierende tussenkomst van de koning
van de Zweden, (GUSTAAF ADOLF), paal en perk gesteld werd. Bij deze meer gunstige
toestand waren velen van oordeel dat men op liet verkrijgen van bestendige rust, door
bevrediging met de Spaanse Nederlanden, moest bedacht zijn.
Van de zijde van de Infante aanzoek tot een nieuw Bestand. Niet gunstig opgenomen
bij de handelstand, noch bij de Hervormde Kerk. ,,Bij alle ijverige Contra-remonstranten werd
de trèveshandeling geimprobeerd in de hoogste raad”, vooral uit vrees dat de Remonstrantse
partij het hoofd weer opsteken zou. — De Staten, inzonderheid van Holland, beducht voor
bedrieglijke vrede, maar ook voor kostbaren oorlog. Frederik Hendrik deelt in hun gevoelen,
dat er, of niet, of met nadruk, moet worden oorlog gevoerd. „Zo de Heren Staten bij traktaat
een einde van oorloge goed vonden te maken, kon het met geen meer roem en voordeel
geschieden dan nu. Zo niet, dan moest de oorlog niet wezen defensief, maar offensief, alzo de
defensieve de ruïne van het land was'''.
1630. 24 Juni. Landing van Gustaat Adolf in Pommeren, overal als redder en bevrijder
begroet; weldra in liet noordelijk Duitsland meester; overwint (Sept. 1631) te Leipzig; dringt