HANDBOEK DER GESCHIEDENIS VAN HET VADERLAND Door ...

1636. De Staten zonden geen geld; de Gedeputeerden te velde beklagen zich heftig; de
Prins riep uit: „wil men geen middelen verschaffen tot de oorlog, zo mag ik het rapier wel
neerleggen.” — Breda veroverd in 49 dagen, terwijl in 1625 Spinola aan de belegering 10
maanden had besteed. — 1641. Aanslag op Antwerpen mislukt. — Overmeestering van het
kasteel van Gennep.
Amsterdam zag in bemachtiging van Antwerpen slechts krenking van haar eigen
belang. De Stadhouder verdroeg deze tegenwerking met verwonderlijk geduld;
verontwaardigd evenwel dat kooplieden uit baatzucht hulp boden aan de vijanden van de
Staat. In 1639 verbod om aan de Spanjaarden of hun aanhangers schepen te verhuren of te
verknopen 12. De Antwerpenaars kochten buskruid te Amsterdam; een van de schuldigen
vrijgesproken; want hij zeide honderd kooplieden te kunnen noemen die de Antwerpenaars
bedienden; hij deed het ook; de handel moest niet belemmerd worden, ,daar hij om winst, al
zou hij de zeilen verbranden, door de hel varen zou." Aan de aldus getergde Prins ontviel de
uitroep: “Ik heb geen groter vijanden dan de stad Amsterdam; maar, oorlog ik Antwerpen
eens, ik zal haar zo laag vernederen dat ze zich nimmer weer opbeuren zal."
284. De luister van de Nederlandse wapenen was des te schitterender op zee. De worsteling
met de Duinkerkers bleef oefenschool van dapperheid en beleid. Spanje ontving in de
glorierijke strijd bij Duins een gevoelige slag. Ook in andere werelddelen, vooral op de
Amerikaanse zeeën, ontbrak het niet aan bewijzen van Nederlandse moed.
De kaapvaart tegen Duinkerken aangemoedigd, 's land zeemacht versterkt; dapperheid van de
Zeeuwen (twee heldengeslachten van Evertsen en Banckers). 1636. Febr. Duinkerks smaldeel
door Jan Evertsen overwonnen; een ander (1637) door Banckers. 1637. Marten Tromp en
Witte Corneliszoon de With luitenantadmiraal en viceadmiraal van Holland. — 1639. Febr.
Bloedige zegepraal van Tromp met 11 schepen over 26 Duinkerkers nabij hun stad.
1639. Zeeslag bij DUINS. Een Spaanse vloot (67 schepen, 1700 stukken, 24000
manschappen, de bloem van de Spaanse jongelingschap, en een ervaren bevelhebber.
Bestemd om troepen in Vlaanderen over te brengen, wordt de 15 Sept. door Tromp bij
Bevesier met 13 schepen opgewacht, met 17 aangetast, met 20 gedwongen onder het geschut
van de Engelse kastelen van Drains te wijken. De vijand ingesloten; gans Holland een
scheepstimmerwerf; binnen vier weken 96 oorlogsvaartuigen en 11 branders bijeen. Ondanks
de bedreigingen van Engeland met Spanje bevriend, wordt Tromp gelast de Spaanse. vloot te
vernielen. De krachten nog ongelijk, dezerzijds 5906 zeelieden en 1866 soldaten tegen 13 of
14000 man. De vijand weigert de strijd; Tromp, om alle voorwendsels te benemen, laat hem
masten en stengen halen; ja verklaart zich bereid hem kruid te verschaften, de 21 Okt. aanval;
18 schepen ontkomen; 40 veroverd en vernield; verlies van 7000 man, 1800 gevangen.
Dezerzijds een schip en nauwelijks honderd zee en oorlogslieden gemist. — Nooit heeft de
Spaanse zeemacht zich van deze nederlaag hersteld.
Oost-Indië. Van Riemen, Gouverneurgeneraal (1636 — 1641). 1636. Na overwinning
op de Portugezen, vestiging op Ceylon. — Handel op Japan, 1641; de Hollanders, uit weerzin
tegen het Christendom, in het eiland Decima gebannen.
West-Indië. 1636 — 1644. JOAN MAURITS van Nassau-Stegen (§ 271 en 398) naar Brazila,
als Gouverneur; ter opbeuring van de Compagnie, die reeds een schuld had van 18 miljoen.
IJverig en bekwaam, schaft hij vele misbruiken af; maakt gewichtige verbeteringen in het
beheer; bevordert godsvrucht en zedelijkheid; handhaaft de gewetensvrijheid van de
Portugezen, wil minder verovering en uitbreiding dan vestiging en versterking, door Duitse
landverhuizing naar het bij uitstek schone en vruchtbare land. — 1637. St. George d' Elmina
op de Kust van Guinea overmeesterd. — 1638. Aanval op St. Salvador mislukt, door karige
toezending van troepen. —