Werkboek 'jij en ik' - Jeugdboekenweek

Boek 5
Schaduwbroer
Beatrice Masini / Karien Deroo (ill.)
Lannoo, 1999, p. 21-23
Over de auteur
Beatrice Masini werd geboren in Milaan. Ze werkt als
journaliste voor twee Italiaanse kranten en schrijft
artikels over kinderpsychologie. Haar verhalen
vertrekken meestal vanuit de realiteit en gaan dan een
heel andere richting uit. Ze heeft een zoontje.
Over het boek
Guido had een vijfjarig broertje, Marco. Sinds Marco’s
dood is er in het gezin veel veranderd. Het is er stiller, er
wordt vooral veel gezwegen. Guido houdt niet van die
verstikkende stilte die vele vragen verbergt en wegdrukt,
een stilte die er vroeger niet was.
Af en toe komt Marco op bezoek, maar alleen Guido
ziet of hoort het schaduwkind. Marco wil niets liever
dan dat er weer gesproken wordt, en vooral over hem.
Hij wil zijn plaatsje in het gezin terug, een beetje zoals
vroeger. Hij wil vooral niet ‘doodgezwegen’ worden,
alsof hij nooit bestaan heeft. Guido moet ervoor zorgen
dat zijn ouders weer praten, en vooral dat ze durven
praten over hem, Marco.
Werken met het fragment
Filosoferen over…vragen en angsten
Stel het boek voor en wijs de kinderen op het inleidend
deeltje. Hieruit kunnen ze wat vooraf ging afleiden.
Verdeel de klas in groepjes en vraag hen de tekst individueel
te lezen. In elke groep denken ze samen na over
de vraag:
Is de broer van Guido werkelijk uit de doden opgestaan,
of moeten we ons dat anders voorstellen?
In een daaropvolgend kringgesprek verwoorden zij wat
ze denken van die schaduwbroer. Suggereer dat
schaduwbroer geen persoon is van vlees en bloed, maar
enkel een weerspiegeling van de gedachtewereld van
Guido, een ‘gesprekspartner’ die hij zelf in het leven
heeft geroepen om zijn vragen te beantwoorden en zijn
angsten te verzachten.
Dit symbolisch denken ligt soms moeilijk bij kinderen,
maar toch doen ze het bijna allemaal. Vraag maar eens
wie van hen een knuffelbeer heeft om hen te troosten.
Laat hen vrijuit vertellen over hun grote en kleine
angsten (iemand kan niet verdragen dat hij ’s nachts
niets meer ziet, omdat hij dan denkt blind te zijn, en
laat daarom een spleetje tussen de rolluiken, zodat hij
de straatverlichting ziet).
Schaduwvragen
Deze schrijfactiviteit vloeit eigenlijk automatisch voort
uit het filosoferen en gaat nog iets verder. Er bestaan
vragen die op je tong branden maar die je niet durft te
stellen. Vragen waarvan je het antwoord wel vermoedt,
maar die je toch maar voor jezelf houdt, uit vrees voor
de reactie. Je kan ze ‘schaduwvragen’ noemen:
breekbare, delicate geheimen die leven in ieder gezin,
situaties die volgens de kinderlijke logica heel simpel op
te lossen zijn, maar die door de volwassenen nodeloos
ingewikkeld worden gemaakt, (b.v. waarom gaat papa
nooit meer op bezoek bij oom Tom?).
Zorg voor een rustige, serene sfeer en laat de kinderen
schaduwvragen noteren. Uiteraard werken zij
individueel; wat ze noteren blijft ook anoniem. Het is
niet de bedoeling met de schrijfsels verder te werken of
de privacy van het gezin te schenden, maar misschien
kan het hen wel verlichten. Zijn er kinderen die over
hun schaduwvraag willen vertellen? Goed, maar forceer
niets. Laat hen ook verwoorden hoe ze het briefje met
de schaduwvragen het best laten verdwijnen; zo’n
delicate onthulling gooi je niet zomaar in de papiermand,
waar iedereen ze kan vinden en lezen.
Schaduwkinderen
Schaduw veronderstelt licht. Richt de sterke lamp van
een diaprojector op een groot wit blad dat aan een
muur bevestigd is. Iemand gaat net voor het blad zitten,
in profiel, zodat de schaduw van zijn hoofd op het blad
valt. Iemand anders tekent de contouren van het hoofd
langs de schaduwlijn, van nek tot hals. Iedereen knipt
zijn eigen ‘schaduwhoofd’ uit en tekent het dan
opnieuw over op zwart tekenpapier. Knip het opnieuw
uit. Zo heeft iedereen zijn eigen schaduwbroer (of zus).
– 116 –