12.07.2015 Views

turk-mitoloji-ansiklopedisi-deniz-karakurt

turk-mitoloji-ansiklopedisi-deniz-karakurt

turk-mitoloji-ansiklopedisi-deniz-karakurt

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

S a y f a | 100Aran İyesi[Azəricə: Aran İyesi]Aran İyesi – Türk ve Tatar halk kültüründe ahırın koruyucu ruhu. Damız İyesi veya Kitre İyesiolarak da bilinir.ÖzellikleriEvin ahırında yaşar. İnsanların gözüne ancak uzaktan uzağa ve değişik hayvan kılıklarına girerekgörünür. Evcil hayvanları sever. Örneğin atların kuyruğunu örmekten çok hoşlanır. Geneldeahırda ve avluda yaşar ve orada yaşayan canlılara sâhip çıkar. Bazen bir hayvan kılığında,gözükür. Ahır İyesi ahırda yaşayan hayvanların bazılarını sever, bazılarını çekemez. Sevdiğihayvanın (genelde atın) yelesini örer. İnsanlar görmediği sırada onun önüne kuru ot atar.Sevdiği ineğin kuyruk ucunu tarar. Sevmediği atı gece boyu koşturur, ter içinde bırakır, yorar.Otu sevdiği atın önüne koyar, sevmediği atı aç bırakır. Damız (Tamız) sözcüğü sığır ahırıanlamında kullanılan başka bir sözcüktür ve Dam/Tam kökünden gelir. Sümer Tanrısı Tammuz(Tamıs, Dumuz) da bereket ruhu olarak görülür. Temmuz ayına adı verilmiştir. Damızlık sözcüğühem ahırda beslenen hem de Tammuz için ayrılan hayvan demektir aynı zamanda. Damız İyesiile Tammuz bu anlamda özdeşleşmiştir. Ağıl ise koyun ahırlarını tanımlar. Çoğu zaman dağlardakerpiçten yapılmış yerlerdir.Ahır hayvanları büyükbaş ve küçükbaş olarak ikiye ayrılır. Buna göre de bu hayvanları güdenkişilere farklı adlar verilir.- Güder: Çoban- Sığırtmaç: Sığır Çobanı- Tavartmaç: Koyun ÇobanıMal İyesi[Azəricə: Mal İyesi]Mal İyesi – Türk ve Altay halk inancında hayvan iyesidir. Aran İyesi ile bağlantılı bir varlıktır. Sığır(Sıyır) İyesi, Davar (Tavar) İyesi, Deve (Teve) İyesi, Yond (Yunt) İyesi (“At İyesi”) gibi türleribulunur. Atların ve sığırların koruyucu ruhudur. Türkler hayvanları genelde dört sınıfa ayırırlar.Atlar, inekler, koyunlar ve develer. Mal kavramı bunların tamamını kapsar. Ancak kimi yörelerdeyalnızca büyükbaş hayvanlar (at ve inek) veya sırf inekler için kullanılır. Mal İyesi de bu hayvansürülerinin başında bulunarak onları korur. Mal sözcüğü Moğolca kökenli bir kelime olup,büyükbaş hayvan demektir. Arapça eşya, ürün anlamına gelen Mal ile hiçbir ilgisi yoktur.Mılahsın Hanım[Azəricə: Malaxsın Xanım]Mılahsın (Malahsın) Hanım – Hayvan Tanrıçası. Ahır hayvanlarını korur. Türk ve Moğolkültüründe ahır hayvanları toplumsal yaşamın sürdürülmesindeki en önemli unsurdur.D e n i z K A R A K U R TTÜRK SÖYLENCE SÖZLÜĞÜ

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!