turk-mitoloji-ansiklopedisi-deniz-karakurt

S a y f a | 685Bölgesel Şamanlık FarklarıSon araştırmalar şamanlığın bütün Asya’ya yayıldığını (Samoyedler’den Endonezya adalarınakadar) göstermektedir ki, araştırmacılar, artık Amerika Kızılderilileri'ni de Şamanizm kapsamındaele almaktadırlar. Nitekim Mircea Eliade Şamanizm adlı kitabında Asya’nın şamantopluluklarında, Amerika Kızılderilileri'nde ve Okyanusya yerlilerinde sayısız unsurun ortakolduğunu ortaya koymuştur.AvrupaŞamanlık Avrupa'da ilk çağ devirlerinden beri yaygındı ve farklı Töton kabîleleri ve Fin-Baltıkhalkları arasında Demir Çağı boyuncu uygulanmıştı. Hristiyanlığın doğuşuyla birlikte şamanlıkyok olmaya yüz tutmuş, özellikle şehirlerde oldukça kaybolmuş ve fakat kırsal kesimlerdeşamanlıktan kalma adetler Hıristiyan olan halklar arasında yaşamaya devam etmiştir.Altaylardaİlk olarak XIII. YY.' da kullanılmış olan "şaman" sözcüğünün eski Türkler tarafındankullanılmadığını öncelikle belirtmek gerekir. Eski Türkler’de şaman sözcüğü yerine "Kam"sözcüğü kullanılmıştır. Eski Türkler’de dini törenleri yöneten kişiye “Kam” denildiği, eski Çinkaynaklarından anlaşılmaktadır. AltayTürkleri’nin günümüzde “şaman” anlamında kullandıklarıKam sözcüğü, araştırmacılara göre en az 5. y.y.’dan bu yana yaşamaktadır. Ayrıca şamanlarM.Muhtar Kutlu tarafından araştılırıp geliştirilmiş. Ve Hasan Avcı Bu alanda İlk Eserleri yazmıştır.Usta şamanların Demir-Kazık yıldızına kadar yükselebildikleri söylenir.UygurlardaUygurlar (8. - 11. y.y.) da ise “Kam” sözcüğünün “din adamı” anlamında değil, büyücü, sihirbazanlamında kullanıldığı bilinmektedir. Uygurca’da şaman, “hastalıkları gideren, acıları dindiren,çılgınlıkları, saraları yatıştıran, hastalara ilaç yapan kimse” anlamında, “otacı” diye anılmıştır. ÇinKaynaklarına göre, Kırgızlar’da şamanın adı Gan’dır. Altaylılar şamana Kam, kamların yönettikleritörenlere de "kamlama" demişlerdir. Moğolca’da şamanın karşılığı ise Böge’dir. Fakat OrhunYazıtları'nda ve ele geçen Göktürkçe yazılı metinlerde ne “din adamı” anlamında, ne de “şaman”anlamında Kam sözcüğüne rastlanmadığı gibi, hiçbir belgede şamanlıkla ilgili açıklamalararastlanılmadığı söylenebilir.SibiryaSibirya klasik şamanizmin anavatanı kabul edilmektedir. Bölgedeki Ural, Altay, Paleosibiryalıhalklar özellikle de avcı-toplayıcı gruplar modern dönemlere kadar şamanistik uygulamalardabulunmaya devam etmişlerdir.EskimoDoğu Sibirya'dan Kuzey Kanada'ya kadar uzanan geniş bir coğrafyada yaşayan Eskimogruplarının şamanist uygulama ve inançlara sâhip oldukları kaydedilmiştir.D e n i z K A R A K U R TTÜRK SÖYLENCE SÖZLÜĞÜ