turk-mitoloji-ansiklopedisi-deniz-karakurt

S a y f a | 458Katay[Azəricə: Qatay]Katay Han – Türk ve Altay mitolojisinde Deprem Tanrısı. Kaday veya Kıtay (Kıday) olarak dasöylenir.Demirci Tanrısı olarak da görünür. 40 boynuzlu boğasıyla deprem oluşturur. Bu boğa kızıpsinirlendiğinde ayaklarını yere sürtmeye başlar böylece hafif sarsıntılar olur. Burnundansoluması ise hafif seslere dönüşür. Daha çok kızdığında ise ayaklarını yere vurur. Daha da kızıncaboynuzlarını toprağa geçirip yeryüzünü sallar. Homurtuları ise depremin gürültüsünü meydanagetirir. Katay Han, dokuz davulludur. Kendisine dokuz han bağlıdır. Tanrılarının soyundan gelir.Kendisine kırmızı inek kurban edilir. Demirciler bu ineğin kanını çekiç, örs, körük gibi aletlerinesürerler ve hayvanın yüreğini de demirci ocağına atarlardı. Demirci ocağında yakılan mas (meşe)ağacı da kutsal sayılır. Demircilerin araçları da kutludur. Bu araçların her birinin koruyucu ruhu(iyesi) bulunur. Hiçbir üstün gücün egemenliği altına girmeyi kabul etmez. Yeraltındaki demirevinde yaşar. Yeraltında yaşadığı için kötü bir varlık olarak tanındığı halde aslında hayırsever biryapıya sahiptir. Ergenekonda Demir Kayayı eriten demircilere o yardımcı olmuştur. Demirciliğekabul törenine katılan çırakların gücünü sınamak için onlara zarar verir fakat sonra bu verdiğizararları ortadan kaldırır.Etimoloji(Kat) kökünden türemiştir. Mecaz olarak yeri göğü birbirine katan anlamını içerir. Katılık vesertlik içeriğine de sahiptir. Moğolca Hatah, zorluk anlamı içerir. Katay Kuman dilinde arkadaş,yoldaş demektir. Eski Türkçe Kat/Kad/Kas kelimesi rüzgâr, fırtına, tayfun demektir. Kıtımak,yenmek demektir. Moğolca kökenlidir.Kaynakça Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt PDFĶaţayD e n i z K A R A K U R TTÜRK SÖYLENCE SÖZLÜĞÜ