turk-mitoloji-ansiklopedisi-deniz-karakurt

S a y f a | 282Diren[Azəricə: Dirən]Diren – Türk ve Altay halk inancında ve mitolojisinde Şeytan Piri. Tiren (Tiyren, Teyren) dedenir. Şeytâni İnsan. Kuran-ı Kerim’deki “Şeytan Evliyası” tabiri ile benzerlik gösterir. İnsanlarınher tür isteklerini yerine getiren kötücül ruhlara da bu ad verilir. Fakat bu ruhun karşısındakiinsan o kadar kötüdür ki, onun tarafından kandırılır. İşte bu kişilere Diren denilir. Erenkavramının karşıtı olarak algılanır.Teyren[Azəricə: Təyrən]Teyren – Türk ve Altay mitolojisinde İblis. Tayran da denir. Tek ayaklı, tek kollu, tek elli, tekbacaklı ve tek ayaklıdır. Tek gözlüdür ve o gözünü de uzun kirpikler örter. Gözüne göründüğükişinin sahibi olur ve o ne istiyorsa yapar fakat karşılığında onun ruhuna sâhip olur. Bu yönüyleFaust’taki Mefisto’yu (İblisi) andırır. Sözcüğün Arapça Tayran (Kuşlar) ile hiçbir ilgisi yoktur.Çünkü bu varlığın yer aldığı Vugur Türkleri’nin İslam veya Arap Dünyası ile hiçbir bağıolmamıştır. Kelime "Diren" sözcüğünden türemiştir. Tey/Tez veya Tay/Day kökleriyle bağlantılıolması daha muhtemeldir.Etimoloji(Dir/Tir) kökünden türemiştir. Canlılık ve karşıtlık anlamı vardır. Aynı zamanda dirgen adlı üççatallı tarım aracının diğer söyleniş biçimidir. Eski Türkçede Tirge/Tire, Moğolca Tarhı, TunguzcaTüre sözcükleri küfretmek, lânetlemek, hor görmek anlamları taşır ve bu sözcükle debağlantılıdırlar. Eren sözcüğüyle olan karşıtlığı Evrim ve Devrim sözcüklerindeki karşıtlığa benzerbir durumdur.Kaynakça Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt PDFDireňD e n i z K A R A K U R TTÜRK SÖYLENCE SÖZLÜĞÜ