turk-mitoloji-ansiklopedisi-deniz-karakurt

S a y f a | 345Gök-Kal[Azəricə: Göy-Qal]Gök-Kal – Türk ve Altay mitolojisinde bir doğa katmanı. Aynı zamanda eski Türk İnancıTengricilik'te bir ruh kategorisidir. Kök-Kal veya Gök-Kalığ ya da Kovak-Kalığ olarak da söylenir.Karşıtı Yer Su'dur.Atmosferi ve Uzayı, ayrıca buralarda bulunan koruyucu ruhları içerir. Yakutçada ve DolgancadaKalan gök demektir. Kal (Kalı/Kalığ) sözcüğünün atmosfer ve uzayın farklılığının 1 algılanabildiğidönemlerde ortaya çıkmış olduğu düşünülür.Gök[Azəricə: Göy]Gök – Yeryüzünün dışarısında kalan ve havaküre ile uzayı kapsayan bölge. Kök (Kük, Göy,Kovak) veya “Gökyüzü” olarak da söylenir. Moğollar "Tenger" derler. Bazen Uzay anlamında dakullanılır. Tüm toplumlarda gökyüzü insanların ilgisini çekmiştir. Türk Mitolojisinde 9 katlıdır. 19kat olarak genişletildiği de olur. İslâmiyetin etkisiyle7katlı olarak düşünülmüştür. Göğün bellibaşlı üç sembolünde ikisi olan Ay ve Yıldız pek çok Türk Devleti’nin bayrağında mevcuttur.Bazılarında Güneş de bulunur. Ayrıca günümüzdeki Türk Bayrağı, Cumhurbaşkanlığı Sancağı(forsu) olarak ele alındığında Ay, Yıldızlar ve Güneş unsurlarının tamamı üzerinde yeralmaktadır. Göğün katlarında aşağıdaki Tanrılar oturur. Katlar aşağıdan yukarıya doğru artar. Enyukarıda en büyük tanrı oturur. İnsana can veren güç doğadır. Tüm gökcisimlerinin bir İyesivardır. Mânevi güç kaynağıdır. Moğollar kendi ülkelerine “Munkhe Khukhe Tengriin Oron”(Sonsuz Mâvi Gök Ülkesi) derler. Türk-Moğol ve Sümer söylencelerinde Eril gücü simgeler.Baskın ve egemendir. Sâmi (günümüzde İbrani-Arap) kültüründe ise tam tersidir. Havva sözcüğügöğü ve havayı çağrıştırır (Ava: Hava demektir). Âdem sözcüğü ise yeri ve toprağı içerir (Adama:Balçık, çamur demektir.) Bu açıdan Türk kökenli halkların öz kültürü, Sâmi anlayışından ciddi birfarka sahiptir. Gök (Kök) sözcüğü Türklerde çok önemlidir. Hem göğü, hem gökçe rengi, hemenginliği, hem kökeni, hem saflığı hem de ilk olmayı ifâde eder. Örneğin Göktürk, en büyükdevlet olma iddiasını içerir. Gök ve Yer tıpkı Sümerlerde olduğu gibi Türklerde de ilk başta birbütündür, bitişiktir.Gök yaratıcı güce sâhip olmakla birlikte aslında o da yaratılmıştır. Onu da yaratan daha büyük,daha kapsayıcı bir güç vardır. Ve o güç Tasavvuftaki Vahdet-i Vücud (Bütünleşik Varlık)kavramına denk gelir. Gök ve yere yemin edilir, ikisinden birden yardım istenir. Hanların vehakanların, ulusların soyu göğe bağlanır. Cengiz Han’a adını veren şamanın adı Gökçe’dir.Herkesin gökte bir yıldızı vardır ve herkesin yaşamı ve yazgısı göğe bir iple bağlıdır. İpin kopsunbu anlamda bir bedduadır. Çuvaşça da mâvi renk Kovak (Kevek) kelimesiyle karşılanır veKök/Gök sözünden türemiştir. Moğolca gök demek olan Tengeri sözünün Tanrı kelimesiylebağlantısı açıktır. Çuvaşça da ise Tüpe gök demektir. Göğün Oğlu ise En önemli görevikurtarıcılık olan, Ulu Ata’ya ait adlardan biridir. Işık şeklinde yeryüzüne düştüğüne inanılır.D e n i z K A R A K U R TTÜRK SÖYLENCE SÖZLÜĞÜ