turk-mitoloji-ansiklopedisi-deniz-karakurt

S a y f a | 313Erlik[Azəricə: Erlik]Erlik Han – Türk ve Altay mitolojisinde Kötülük Tanrısı. Erlik Han eskiTürklerin inancı Tengricilikte yeraltı âleminin efendisidir. (Yerlik/Erlikde denir). Moğollar ise Erleg veya Yerleg derler.ÖzellikleriGünümüzde iblis olarak kullanılan bir tür cin) olmasına rağmenkötülüğü simgeleyen bir tanrı ruhudur. Altayların bir yaradılışefsânesine göre Erlik Han, dünyanın yaradılışında Tengri'ye karşıfenalık yapmış ve Tengri onu ceza olarak yeraltı âleminin efendisiyapmıştır. Erlik Han, yeraltı Âleminin en alt katında yeşil demirden birsarayda, gümüşten bir tahtın üzerinde oturur. Orada kendine koyukırmızı parlıyan ve çok az ışık veren bir güneş yaratmıştır. Emirindedokuz semerli boğası vardır.Erlik Han lânetlenmiştir, Tanrı Ülgen "fenalık ettin, senin halkın dahep hileciler, fenalık düşünenler olsun der." ve yarattığı karada dokuzdallı çam ağacının dokuz dalından kendi halkını türetir. Erlik bu halk benim olsun der tanrıya.Tanrı da ona git kendi halkını kendin bul deyip Erlik'i geri çevirir. Tanrının halkının bu agacınyalnız doğuya bakan5dalından istifade etmelerine izin verilmiştir. Kalan dört dal yasaklamıştır.Erlik gidip bu halkı baştan çıkarır. Erkek olan Törüngey ile dişi olan Eje, Erlik'in şu sözünekanarlar "Bu dört dal aslında size yasak değildir, meyveleri de pek tatlıdır. Dilediğinizce yiyin."Erlik sonra ağaca bekçi bulunan yılan uyurken ağzına girer ve ağaca çıkar, Ece'ye müsaadeettiğini söyler. Bunun üstüne Ece meyveden yer, Törüngey'in de agzına sürer. Tanrı durumu farkeder ve Erlik'i yer altına gönderir. Eje'ye "Sen benim sözümü tutmadın bundan sonra gebekalasın ve doğum sancıları çekesin" der. Yılana "Sen benim sözümü tutmadın, bundan böyleŞeytan diye bilinesin, herkes seni ezmeye öldürmeye çalışsın" der. Törüngeye "Sen benimsözümü tutmadın, 9 kızın 9 oğlun olacak ve hepsinden sen sorumlu olacaksın, insan neslini sençoğaltacaksın"der. "Hepinizi hanemden kovuyorum, dünyaya gönderiyorum, burda sizi benbeslerdim, ben korurdum, artık kendinizi besleyip koruyacaksınız, bir dahada sesimiduymayacaksınız" diye ekler. Böylece Erlik insanoğluna ilk kötülüğünü etmiş olur.ÖzellikleriErlik; sağlam gövdeli, atletik yapılı yaşlı bir varlık olarak düşünülür. Gözleri, kaşları kara renklidir.Çatal sakalı dizlerine değin uzanmıştır. Yaban domuzunun azı dişlerine benzeyen bıyığı kulaklarıüzerine yerleşmiştir. Kara ve kıvırcık saçlıdır. Çenesi tokmağa, boynuzları ağaç köklerine benzer.Kana benzer parlak yüzlü Erlik'in, kara demirden kılıcı ve kalkanı vardır. Bineği kara at ya da karaboğadır (belki de öküz). Erklig Kan, Eski Uygur sanatında boğa ya da öküze binmiş olarak tasvirD e n i z K A R A K U R TTÜRK SÖYLENCE SÖZLÜĞÜ