turk-mitoloji-ansiklopedisi-deniz-karakurt

S a y f a | 615Ötüken[Azəricə: Ötükən]Ötüken – Türk, Altay, Moğol ve Orta Asya mitolojilerinde kutsal başkenttir. Ötügen olarak dasöylenir. Ötügen (Ötüken) Türklerin yeryüzünde ilk var olduğu ve oradan Dünya’ya dağıldığıyerin adı olarak da kabul edilmektedir. Orhun nehri kaynaklarını bu bölgeden alır ve GöktürkDevleti’nin de başkenti yine bu yörede kurulmuştur. İnanca göre bütün büyük devletlerinbaşkenti burada kurulmalı idi. Gerçekten de pek çok Türk ve Moğol Devleti biraz genişlediktensonra başkentlerini bu bölgeye taşımışlardır. Ötüken dağının Namı adında bir koruyucu ruhuvardır. Ve bu ruh yine büyük olasılıkla Nuh Peygamber’i temsil eden Nama’dır.Böylece Nuhungemisi ve Ötüken arasında bir bağlantı kurulmuş olmalıdır.Çin kaynaklarındaÖtüken (EskiTürkçe: , Ötüken yiş 1 , "Ötüken Dağı", , Ötüken yer 1 ;"Ötüken Yeri") adı verilen, ormanlarla kaplı bir dağ, eski Türkler için çok kutsal sayılır.Bilge Kağan YazıtıBilge Kağan, Orhun Yazıtları'nda Ötüken Dağı'nın 'Türk memleketinin yüreği' olarak önemini dilegetirmiştir. Hattâ yazıtlarda, Çinlilerin oyunlarına karşı koyup direnebilmek için "ÖtükenOrmanı'nından ayrılmayın." öğüdü verilmiştir. 2 Ötüken şu an Rusya ve Moğolistan arasında biryerde, yâni Orhun Nehri'nin kaynaklarına yakındır. 3Divânu Lügati't-TürkKaşgarlı Mahmud, Divânu Lügati't-Türk'te; اتوكان"‏ Ötüken" "Tataristan çöllerinde bir yer adı.Uygur iline yakındır." 4 şeklinde tanımlanmıştır. Ayrıca Kaşgarlı, çizdiği haritada, Basmılbozkırlarının altında, "Feyafi-yi Tatar" ( ) Tatar bozkırlarını İli Nehri'nin sol tarafında(batısında) göstermiştir.تتار فإيافيTengricilikteÖtüken eski Türklerin (Göktürk vb.) geleneksel inancı Tengricilikte Toprak Ana'ya verilenisimlerden biridir. Moğollarda Etugen, Itügen ya da Odigan gibi şekillerine de rastlanır. Ötüken-Kültü, Tengri-Kültü ile birlikte özellikle Göktürk Kağanlığı sırasında büyük önem kazanmıştır.Eski inanca göre, Toprak Ana'nın keyfi ağaçların durumundan belli olur. Eğer ağaçlar sağlıklı vegüçlü yetişiyor ve bol meyve veriyorlarsa, Toprak Ana'nın insanlardan memnun olduğunainanılır. Toprak Ana'ya edilen bir dua, güçlü ve büyük bir ağaca doğru yöneltilir. Ötüken, eskiTürk yurtlarından biri olan Köktürklere (Göktürkler) başkentlik etmiş şehrin adıdır. 5Etimoloji(Öt/Öd) ve (Ed/Et) kökünden türemiştir. Ötümek (dua etmek), etmek (gücü yetmek) ve utağan(döl yatağı) anlamlarını içerir. Etmek (yapmak) fiili ile de bağlantılıdır. Ötög Moğolcada ayıdemektir ve ayının yuvası toprağın içinde olup aynı zamanda kutlu sayılan bir hayvandır.D e n i z K A R A K U R TTÜRK SÖYLENCE SÖZLÜĞÜ