turk-mitoloji-ansiklopedisi-deniz-karakurt

S a y f a | 320Etkileşim[Azəricə: Təsir]Etkileşim – Kültürel Alışveriş. Farklı kültürler arasında gerçekleşen kavramsal alışveriştir.Etkileşim görece daha eski dönemlerde, birbirine yakın ve komşu toplumlar arasında dahayoğun, daha hızlı ve daha fazla ortaya çıkmıştır. Günümüzde ise teknik olanaklar sayesindekültürel alışveriş herhangi bir sınır tanımadan gerçekleşebilmektedir. Bunun olumlu yönleriolduğu kadar, pek çok olumsuzluk da açık bir biçimde kendisini göstermektedir. Örneğinekonomik ve siyâsi anlamda egemen ve baskın olan ülkelerin kültürleri her alanda diğerkültürleri yok etmektedir. Türk kültürüne ait masal unsurları haricinde dışarıdan gelen (kelimeve/veya anlam olarak) yabancı kökenli varlıklar da mevcuttur. Şeyh, Cüce, Soytarı, Fil, Cambaz,Hekim, Darağacı, Hırka, Asa, Zenci, Cübbe, Kaftan, Çoban, Kadı, Çingene gibi ikincil unsurlar dabulunmakla birlikte pek çok kavram, söylence ve masallarımızın artık vazgeçilmez öğeleridir vebunlar da artık kültürümüzün önemli bir parçası hâline gelmişlerdir. Türk kültürüne çevreuygarlıklardan taşınan ve bir biçimde içselleştirilen söylence unsurlarının belli başlıları şöylesıralanabilir.Yabancı Kökenli Önemli Masal ve Söylence Unsurları:- Abrakadabra (Aramice, Avrakadabra): Büyülü söz. Büyüyü gerçekleştirmek içinsöylenir. Aramice de “Söylediğim Gibi Yaratacağım” demektir.- Amazon (Yunanca, Amazon; Farsça, Hamazan): Savaşçı kadın. İyi ok atmak için tekgöğüsleri yoktur. Dede Korkut öykülerindeki Alpkızlar olduğu iddia edilir. Anadoludayaşadıkları söylenir. İskitçede Oyorpata adı verilmiştir. (Türkçe: Alpkız)- Anka (Farsça, Anka): Kızıl renkli devasa kuş. Kaf dağında yaşar. Köpek başlı, kaplanpençeli olarak tasvir edildiği de olur. Kendi küllerinden yeniden doğar. SümerlerdeAnzu olarak bilinir. (Türkçe: KONGRUL, TOĞRUL)- Burak (Arapça, Burak): Hz. Muhammed'in Miraç'ta kullandığı binek. Yıldırım, şimşek,parıldamak, ışıldamak anlamlarına gelen Berk kelimesinden türetilmiştir.- Buta (Sanskritçe Butha): Kutsal Rüyâ. Rüyada kişiye şamanlık veya ozanlıkyeteneğinin bahşedilmesi. Genelde üç bade içilir. Bundan sonra kişininin ağzındanburnundan kan gelir. Uyandığında kopuz veya bağlama çalma gibi yetenekleredinilmiş olur. (Türkçe: BERGÜ)- Cadı (Farsça, Cadu): Doğaüstü güçleri olduğuna inanılan kadın. Geceleri dolaşarak veuçarak kötülük yapar. Türkçede Cazı olarak da söylenir. Albıs Türklerde cadı benzeribir varlık olarak bilinir. (Türkçe: ALBIS)- Canavar (Farsça, Canuvar/Canubar): Masallarda sözü geçen yabâni, yırtıcı hayvanlar.Sıradışı büyüklükte ve görüntüdedir. Korkunç görünümü ve sesi vardır. (Türkçe:AZMAN, GUYUK, MANGUS)- Cemre: İlkbaharda görünüp titrek ışıklar saçarak göğe yükselir. Sonra buzlarınüzerine düşerek onları eritir. Oradan da yere girer. Bulgarlarda Zemire olarak yer alır.Türkçe Emire/İmere ile de bağlantılıdır. (Türkçe: İMRE, KOR)D e n i z K A R A K U R TTÜRK SÖYLENCE SÖZLÜĞÜ