turk-mitoloji-ansiklopedisi-deniz-karakurt

S a y f a | 204kişiler ve avukatlar onların savunmalarını üstlenip, ölüm cezasından kurtulmalarını sağladılar.Ancak iki yıl sonra 1906 da, Ak din harekâtı artık saldırganlığını yitirdikten sonra Çet ÇelpenBiysk hapishanesinde ölmüş ve kızı Çugul tekrar serbest bırakılmışdır.Çet ve Çugul'un tutuklanmasında sonra, Moğolistan'da uzun süre tercüman olarak çalışmış olanTırıy Akemçi Ak din harekâtının en meşhur yarlıkçısı olmuşdur (Ak din'in önderi ve vaazcısı).Moğolistan'da Buddizimden etkilenmiş olan Tırıy bu dönemde bazı Budist uygulamaları da Akdin'e aktarmışdır (örneğin ziller). Bu dönemde neredeyse tüm Altaylılar bu dine katılmışlardır.Altaylılardaki bu hevesten ilham alarak, 1918 yılında Gregorii Choros-Gurkin ve bazı diğer Altaylıönderler birlikte yeni bir "Oyrat Cumhuriyeti" kurmak hedefi ile "Karakorum Yerel Komitesi"ni(Karakorumkaia Okruzhnaia Uprava) kurmuşlardır. Tasarlanan bu Oyrat Cumhuriyetinin sınırlarısadece Altay bölgesine kısıtlı değil, komşu olan diğer Türk toplulukların (Tuva ve Hakasbölgeleri) topraklarını da içine almaktadır. Bu girişimlere de 1921 yılında bölgeye ulaşanBolşevikler ebediyen son vermişlerdir.Burhan KavramıTuvalarda bu sözcük doğrudan Tanrı anlamında Moğollarda ise İyi Ruhları tanımlamaktakullanılır. Burkan olarak da söylenir. Daha sonraları Porhan (Porkan) biçimlerine dedönüşmüştür.Ayrıca Budizm ve Lamaizm dönemlerinde Buda'nın Türkçe karşılığı olarak yer alır. Buda,Budizmin kurucusudur. Türklerdeki ismi Burhan olarak geçer. Aslında varlıklı bir prens olduğuhalde, hayatında ilk kez sarayın bahçesinden dışarıya çıkınca gerçeği aramaya başlamış ve kutlubir ağacın altında düşünceye dalarak, orada erişmiştir. Daha sonra 1920’lerde Akyang (Ak Din)adı verilen bir dinî hareketin adı da Burhancılık olarak ifâde edilmiştir. Fakat Akyang’ın temeliBudacılıktan daha çok eski Şamanist gelenektir. Burada Burhan Beyaz atı ile koşan beyaz bir kişigörünümündedir. Sözcük (Bur/Burh) kökünden türemiştir. Bura (geyik) vev Bur (iyi ruh)sözcükleriyle kökten gelir. Geyik Moğollarda ve Türklerde kutlu sayılan bir hayvandır.Moğolcada aydınlanmışlık anlamını da içerir.Burhanlar çok güçlüdürler ve bir şaman onları etkileyemez. Eğer bir insanı hasta ettilerse,sadece hastayı rahat bırakmalarını rica edilebilirler. Sadece çok güçlü bir yardımcı ruhu olan birşaman, Burhan ruhunu kontrol edebilir. Bu uygulamadan sonra o Burhan bir Ongun'un içindetutulan Ongun ruhu olur.Ak Yang içerisinde Ak Burhan, yaşlı, beyaz saçlı, aksakallı, beyaz giyisili ve beyaz atlı bir adamolarak târif edilir. Büyük bir ihtimalle moğolların mitolojisinde önemli bir rol oynayan yaşlı beyazadam (Tsagan Ebugen) ve Türklerin mitolojisinde önemli bir rol oynayan Korkut Ata (DedeKorkut) ile de özdeşleştirilebilir.D e n i z K A R A K U R TTÜRK SÖYLENCE SÖZLÜĞÜ