turk-mitoloji-ansiklopedisi-deniz-karakurt

S a y f a | 288Dört Öğe[Azəricə: Dörd Ünsür]Dört Öğe (Dört Unsur veya Dört Element) – Maddenin dört hali veyaşamın asli unsurları olarak kabul edilen toprak, su, hava ve ateşdörtlüsüne verilen addır. Bu kavrama pek çok inançtarastlanmaktaysa da kavram Hint, İbrani, Kelt, Dogon, Yunan veİsmailî geleneklerde daha ayrıntılı bir şekilde ele alınır.Sembolik anlamıDört unsur kavramı, genellikle, kimi inanışlarda yaratılışı ifâde etmeküzere, kimi inanışlarda ise maddi evrenin farklı maddi düzlemleri ifâde etmek için kullanılmıştır.Bu kavramı sembolizmde kullanan simyacılara göre, toprak fiziksel planın (ortamın, âlemin), suenerjetik planın, hava psişik (ruhsal) planın ve ateş mantal (zihinsel) planın sembolüdür. Dörtunsur derecelendirildiğinde, en üstte gösterilen ateştir, en aşağıdaki ya da en kaba olanı isetopraktır. Dört unsur içinden genellikle, ateş ruhu; toprak fiziksel ortamı simgeler.Dört unsurun nitelikleriDört unsurun birbirlerine kıyasla nitelikleri şöyle açıklanır:Ateş dört unsur içinde, etkin (aktif) ve eril olan iki unsurdan biri olup, diğer üç unsuru daaydınlatan ve ısıtan unsurdur. Dört unsurdan “tartılamaz olanı”dır. Kimi zaman ışıksembolüyle özdeş tutulur.Hava da, ateş gibi, eril ve aktif olarak kabul edilir. Toprak ve suya oranla en az maddiolanı ve algılanamaz olanıdır. Işığı geçirmede sudan daha geçirgendir. Bu özelliği, yânisaydam ve ışıklı oluşu kelama ortam oluşturması anlamına gelir. Semaviliğin Gök iletemsil edildiği inanışlarda spiritüel Gök ile yeryüzü arasındaki aracılığın sembolü sayılır.Görünmez olduğundan dolayı semavi âlemin sembolü olarak kabul edilir.Dört unsurdan su, pasif ve dişil niteliğe sahiptir. Bilindiği gibi, su, bulunduğu ortamınşeklini alma özelliğine sahiptir. Maddenin sıvı halinin temsilcisi olan su sembolünün kimiinanışlarda, var edilen maddenin ilk hali olan maddi cevher, yâni ilk madde anlamında,kimi inanışlarda kozmozda her yerde mevcut olduğu varsayılan, maddenin esîr denilenhali anlamında, kimi inanışlarda ise tesir anlamında kullanıldığı görülmektedir.Toprak da su gibi pasif ve dişil nitelikli olup, dört unsurdan en yoğun, katı ve sabitolanıdır. Bilindiği gibi insanların, beslenme kaynaklarını edindikleri ana unsur topraktır.Pek çok inanışın yaratılış bahsinde insan vücûdunun yaratılışında kullanılan maddetoprak olarak geçer, insanlar ölünce de vücutları yine toprakla bütünleşir. Bunedenlerden dolayı olsa gerek, inanışlarda doğurganlık ve analık nitelikleriyle belirtilentoprak, toprak sembolü, inanışlarda genellikle maddeyi, fiziksel bedeni, tezahür âlemidenilen maddi âlemi simgeler.D e n i z K A R A K U R TTÜRK SÖYLENCE SÖZLÜĞÜ