turk-mitoloji-ansiklopedisi-deniz-karakurt

S a y f a | 473Kırk[Azəricə: Qırx]Kırk – Türk ve Altay mitolojisinde, halk kültüründe, halk inancında ve şamanizminde kutsal birsayıdır.Türk kültüründe 40 sayısıKırk, Türk, Altay, Orta Asya ve Ortadoğu mitolojilerinde ve halk kültüründe ayrıca İslaminancında Kutsal Sayıdır. Gırk, Kırh, Kırn olarak da söylenir. İslam’ın etkisiyle önemi artmıştır.Kırk eren tarafından veya kırk şaman tarafından korunan kutlu kişilere Kırklı adı verilir. BurlaHatun’un savaşçı Kırk Kız yardımcısı vardır. Yeni doğum yapmış bir kadının yanına bir iki kişihâriç kırk gün boyunca kimse girip çıkmaz. Bu durumun sağlık gerekçeleriyle bir bağlantısıolduğu açıktır. Ayrıca bu süre çocuğun kırkının çıkması anlamına da gelir ki, bu anlayışa bağlıgelenekler vardır; dua okunması, yemek verilmesi vs. gibi. Ölünün kırkının çıkması da yinebenzer biçimde dualarla ve helva yapılarak gerçekleştirilir. Bu anlayışın temelinde ruhunyaşadığı evi kırk gün sonra terk ettiği inancı vardır. Kırgızistan bayrağında Güneşin etrafında kırkKırgız boyunu simgeleyen kırk ışın vardır. Dede Korkut Hikâyeleri, Manas Destanı, Kırgız TüreyişEfsânesi’nde Kırk Kız vardır. Oğuz Han’ın verdiği şölenlerde diktirdiği sırıkların boyu kırk kulaçuzunluğundadır. Hikâye ve masallarda “kırk gün, kırk gece” düğünler yapılır. Cezalandırılanlariçin “Kırk katır veya kırk satır” şeklinde bir uygulamadan bahsedilir. Ejderhalar kırk gün veya kırkyıl uyurlar. Ejderhadan kırk kıl koparılır ve ateşte yakılır, ejderha ancak o zaman ölür.İslâmiyet'te ise ölümün ardından kırk gün sonra mevlit ve Kuran okunur. Musa Peygamber,Tanrı’nın buyruklarını Turdağı'nda kırk gün kırk gecede almıştır. Kırk erenlerin sonsuza kadaryaşayacağına inanılır. Göze görünmezler, Tanrı tarafından seçilmişlerdir. Bektaşilerde dört kapıkırk makam anlayışı yer alır. Kırk sayısının Çuvaşçadaki söyleyiş biçimi olan Hereh’in kurbananlamıyla bağlılığı dikkat çekicidir.Kırklar, Türk halk inancında Kırk Evliya demektir. Hıristiyan Türklerde 40 Aziz kavramı vardır.Onlar için 40 mum yakılır. Kırklara karışan erenler veya yiğitler de bir daha görünmezler.Hastaların şifa için gittiği “Çilten Ocağı” Asyada farklı yörelerde mevcuttur. Kırk Çilten veya KırkEren adıyla da anılırlar. Kışın ardından baharda yeniden dirilmeye hazırlık süreci olarak kışındoğadaki üç kez ölüp dirilmeyi ifâde eden ve ilki kırk gün süren üç dönemin adı Çille şeklindegeçer. Büyük Çille 40, Küçük Çille 20, Boz Çille ise Nevruz’a kadar gider. Nevruzda nihai dirilişgerçekleşir.Dört Kapı Kırk MakamDört Kapı Kırk Makam – Alevîliğin temel öğretisi, genel kurallar bütünü, Allah'a giden yoldageçirilmesi gereken aşamalar bütünüdür. Öğretisi Hz. Muhammed döneminde İslam diniylebirlikte doğmuştur , her kapı ve her makam Kuran ayetlerine dayanmaktadır. Hoca Ahmed Yesevîile somutlaştırılmış ve bir sistematiğe büründürülmüştür. Marifetullah makâmına varmak içindört merhale kat etmek gereklidir.D e n i z K A R A K U R TTÜRK SÖYLENCE SÖZLÜĞÜ