turk-mitoloji-ansiklopedisi-deniz-karakurt

S a y f a | 365Halay[Azəricə: Yallı]Halay – Türkiye'nin Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu, İç Anadolu ve Çukurova bölgesindeoynanan halk oyunlarının genel ismidir.ÖzelliklerDeğişik bölgelerde oynanan halaylar arasında büyük farklılıklar vardır. Halay, toplu halde yanyana dizilerek bir çember oluşturmak suretiyle oynanır. Dansçılar, küçük parmaklarıylabirbirlerine tutunurlar. Grubun en başında bulunan lider, açıkta olan eliyle mendil sallar. Dansyavaş adımlarla başlar, bir süre sonra hızlanır. Halay adımları genelde ayak figürlerine dayanır.Bu bölgelerde her ilin kendine has halay oyunları derlenmiştir. Halay, davul ve zurna ile çalınanmüzikler eşliğinde oynanır.Halk kültüründeHalay, Türk ve Altay halk kültüründe tören dansıdır. Alay olarak da söylenir. Kökleri milattanönceki dönemlere ve hattâ tarihöncesi çağlara uzanan bir oyundur. Al kültü ile ilişkilidir.Yaşamın enerjisini, döngüsünü, dayanışmayı, hareketi, durup devam etmeyi ve ritmi içerir. Al(Hal) sözcüğünün ateşle yâni yaşamsal enerjiyle bağlı olması bu oyuna verilen önemigöstermektedir. İlkel biçiminin adı Allı veya Yallı olarak bilinir. Kobustan adlı bölgede kayalaraçizilen eski çağlara ait resimlerde bu oyunun resmedildiği görülmektedir. Elley (Allay) adlı ilk ataile de bağlantılı görünmektedir. Yakutlar bu dansa Ohokay derler.Azeri kültüründe "Yallı"Yallı, Azerbaycan halk sanatında çok geniş yer tutan mitolojik kaynaklı bir oyundur. Kobustankayalarında, milattan önceki dönemlere ait; el ele verip dans eden ve bağrışan kalabalıkgörüntülerinin çizimleri vardır. Oynayanlar, kâinatın ebedî döngüsünü, hareketliliğini vedinamizmini sembolize eden mistik bir daire boyunca sıkı bir şekilde dizilirler. Oyunun ilerleyenkısımlarında kaçışırlar ve beklenmedik bir zamanda yere uzanıp yalar gibi yaparlar. Bunlarınhepsinin kendi içinde anlamları vardır. Aslında "yallı" oyunlarının eski inançlardaki Ulu Anabütününden kopma Al/Hal ruhuyla bağlılığı da, "Yallı" adında göze çarpmaktadır. 1Etimoloji(Al/Hal) kökünden türemiştir. Topluluk ve ateş anlamları içerir. Moğolca Halah fiili serbestbırakmak, rahatlatmak manalarına gelir. Mançuca Hala fiili de aynı içeriği ihtiva eder.Kaynakça Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt PDFDipnotlar1. ^ Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, Yurt YayıneviD e n i z K A R A K U R TTÜRK SÖYLENCE SÖZLÜĞÜ