12.07.2015 Views

turk-mitoloji-ansiklopedisi-deniz-karakurt

turk-mitoloji-ansiklopedisi-deniz-karakurt

turk-mitoloji-ansiklopedisi-deniz-karakurt

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

S a y f a | 311Erkenek[Azəricə: Ərkənek]Erkenek (Erkecel, Erkecey, Ernek, İrkenek, İrkeyel) –Türk ve Tatar halk inancında armak boyunda bir insan.Türklerde ruh başparmakta bulunur. Öbür Dünya'dainsanlar çok küçük boyludur. Türkler, insanlarınbinlerce yıldır boylarının ve ömürlerinin kısaldığınainanırlar. Eskiden insanlar çok iri ve uzun, ayrıca dahauzun ömürlüymüş, binlerce yıl yaşarlarmış. Boyları veömürleri kısalarak bugünkü durumlarına ulaşmışlardır.Buna bağlı olarak insanların küçülerek bir cüce, hattâ parmak kadar kalacağına inanılır. Biliz veecene/eçene (cüce) sözcükleri Türk masallarında zaman zaman geçer, fakat bunlar parmakkadar değildirler. Avrupa masallarındaki “Parmak Çocuk” motifini akla getirmektedir. Fakattamamen özgün ve farklı bir varlıktır.Parmak Çocuk[Azəricə: Barmaq Uşaq]Parmak Çocuk – Avrupa kökenli bir masal karakteridir. Grimm masallarında ve Avrupa halkanlatılarında yer bulur. Türk halk kültüründeki Erkenek ile de özdeşleşmiş durumdadır. Azerimasallarındaki Cırtdan’a da kısmen benzer. Kurnaz, zeki, tâlihli bir çocuk olarak görünür. Avrupadillerindeki adı Başparmakla ilgili kelime köklerinden türemiştir.Cırtdan[Azəricə: Cırtdan]Cırtdan – Azerbaycan masallarındaki kişiliklerden biridir. Cırtdanın öyküsü çok yaygındır, ancakonun kendi arkadaşları ile birlikte devin evinde geçirdiği bir gecenin öyküsü çok iyi bilinir. Devgece yarı çocukların yattığı odaya girip "kim yatmış, kim uyanık?" diye sorar, Bunun üzerineyaşananlar sonucu Cırtdan devi yener. Azeri ebeveynler çoğu zaman bebekleri "cırtdan" diyeadlandırırlar. Anneler çocuklarına ninni söylediğinde yine onun adı geçer:Ağlama, cırtdan yavru,Ağzı yoğurtlu yavru;Gideyim, unu eleyim,Geleyim, seni beleyim.Etimoloji(Er/ir) kökünden türemiştir. Küçük kişi demektir. Moğolcada erhi/erhiy (Eski Moğolcadaerekey/herekey/hereg) başparmak anlamına gelir. Eski Türkçede ergek/ernek/irgek/irnek,parmak veya başparmak mânâsı taşır.Kaynakça Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt PDFÄrkäňäkD e n i z K A R A K U R TTÜRK SÖYLENCE SÖZLÜĞÜ

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!