turk-mitoloji-ansiklopedisi-deniz-karakurt

S a y f a | 751Tulpar[Azəricə: Tulpar]Tulpar – Türk Mitolojisinde yer alan kanatlı at figürü. Pegasus ile benzerdir. Kırgızların ManasDestanında bu uçan kanatlı atlardan söz edilir. Arkeolojik olarak da Kazakistan'da keşfedilen EsikKurganında bulunan Altın elbiseli adam isimli elbisenin başlığında tulpar figürü vardır.Tulpar'ın adı, Türk, Kırgız ve Altay mitolojilerinde geçer. Genelde beyaz veya kara (tek renk) birat olarak betimlenir. Beyaz kanatları vardır ve Kuday (Tanrı) tarafından yiğitlere yardımcı olmasıiçin yaratılmıştır. Dünyanın en uzun destanı olan kırgızların manas destanında, Manas'ın ünlüsavaşçılarının sürdüğü kanatlarıyla rüzgârdan hızlı koştuğu söylenen efsânevi atlar. Başkurtinançlarına göre kanatlarını hiç kimse göremez. Tulpar kanatlarını yalnız karanlıkta, büyükengelleri ve mesafeleri aşarken açar. Eğer birisi tarafından tulpar’ın kanatları görülürse,Tulpar’ın kaybolacağına inanılır. Tulpar adı yalnızca Türklerde değil komşu Avar, Lak, Andı, Dargıve Tabasaran dillerinde de yaşamaktadır. Osetlerde Tolpar, Çeçenlerde Turpal olarak yer alır. BirKumuk atasözünde şöyle der:Tulpar yerün birevü buççağunda bulsa da, öz yılkısın tabar.(Tulpar dünyanın bir başka köşesinde olsa da, kendi sürüsünü bulur.)Etimoloji(Tul/Yul) kökünden türemiştir. Moğolca Zulbah (kel, saçsız) sözcüğüyle alâkalı olabilir. ÇünküTürk mitolojisinde kel atlara sık rastlanır ve kellik kahramanlarda olduğu gibi atlarda da gücüsimgeler. Yol sözcüğü ile de aynı kökten gelme ihtimali vardır. Tulu sözcüğü eski Altaycada kıraçrengi ifâde eder.Kültürel EtkisiTulpar efsânesinin günümüze etkileri, Moğolistan armasında bulunmaktadır. Kazakistan armasının sağ ve sol köşelerde birer tane Tulpar vardır. Kazakistanda bir hava yolu şirketi Tulpar ismini seçmiştir, Tulpar havayolları.Kaynakça Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt PDFTulparD e n i z K A R A K U R TTÜRK SÖYLENCE SÖZLÜĞÜ