turk-mitoloji-ansiklopedisi-deniz-karakurt

S a y f a | 338Gezer Han[Azəricə: Gezər Xan]Gezer Han – Türk, Altay, Moğol ve Tibet efsânelerinde adı geçen söylencesel hakan. “AbayGeser” veya Geser (Keser, Kezer) Han olarak da anılır. Türk, Moğol ve Tibet, Tunguz efsânekahramanıdır.Efsânenin Moğol ve hattâ daha çok Tibet yönü ağır basar. Sezar, Kayzer isimleriyle benzerliği 1dikkat çekmiştir. Gerçekleştirdiği akınlar ve yaptığı kahramanlıklar uzun destanlarda işlenmiştir.Tarihsel bir kişilik olduğu iddia edilmiş fakat ispatlanamamıştır. Mûcizevi bir doğumu olmuş,babasız dünyaya gelmiştir. Türk destanlarındaki gibi yeraltına iner. Geri dönmeyi başarır. BükeBeligte asıl adıdır. Gökyüzünden Tanrılar tarafından yeryüzüne gönderildiğine inanılır.Gezer Destanı[Azəricə: Gezər Dastanı]Tibet, Buryat, Bhutan, Moğol versiyonlarının hepsinde ortak motif olarak Geser, olağanüstü birdoğumla dünyaya gelir. Hor görülen ve ihmal edilen çocukluk yıllarından sonra hükümdar olur. 2Bir dizi muhteşem kahramanlık yaptıktan sonra ilk eşini elde eder. Sonraki bölümlerde kavmini,insan ve insanüstü kaynaklı çeşitli dış tehlikelere karşı savunur. Halkını kurtarmak için gizli birâleme yolculuk yapar ve daha sonra bu maceradan da başarılı olarak geri döner. Bu durumdestanda ölüp dirilme şeklinde görünür.Chadwick ve Zhirmunsky, Geser efsânesinin, Türk kaylarıyla (destanlarıyla) benzer yönlerinitespit etmeye çalışmışlardır. Moğol, Tibet ve Ladakh halkları arasında bilinen bu kahramanlıkdestanın Türkî desenlere pek çok açıdan uygun düştüğünü düşünürler. 3 Bu benzerliklerin ortayaçıktığı noktalar aynı zamanda hikâyenin de anahatlarını oluşturur.(a) Kırgız kahramanı Bolot gibi Geser de çocukken yeraltına iner.(b) Yeraltı geçidine, kayalık bir dağdaki bir delik veya oyuktan girer. (Bkz. Taşkapı)(c) Tıpkı Türk şamanı Karaçak (Karaşah) gibi dişi bir ruh aracılığıyla yönlendirilir.(d) Bu koruyucu ruh, yeraltındaki korkunç düşmanlara karşı ona yardımcı olur.(e) Bolot gibi, o da ölümsüzlük yiyeceği ve yaşam suyu taşıyarak dünyaya geri döner,(f) Kavmini iyileştireceği otu elde etmek için cennete giden bir kuşun sırtına biner.Etimoloji(Ges/Gez/Kes/Kez) kökünden türemiştir. Gezmek fiilinden türemiştir. Atıcılıkta nişan işareti Gezolarak anılır. Moğolcada Gezeg, saç düğümü demektir.Kaynakça Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt PDFD e n i z K A R A K U R TTÜRK SÖYLENCE SÖZLÜĞÜ