turk-mitoloji-ansiklopedisi-deniz-karakurt

S a y f a | 742Törüngey[Azəricə: Törüngəy]Törüngey – Türk ve Altay mitolojisinde ilk insan. Âdem. Türüngey olarak da bilinir. Yeryüzündeyaratılan ilk kişidir.İnsanların atasıdır. Gökte yaşamaktadır. Ne bir ulusa ne de bir boya (kabîleye) sâhip değildir. İlkönceleri eşi de yoktur. Sonradan yeryüzüne gönderilmiştir. Yeryüzüne gönderilirken Ulukayın(veya Ulu Ata) tarafından kendisine Su, Ateş ve Demir verilmiştir. Karısının adı Ece’dir. Elli kapılı,kırk pencereli, çatısı otuz kirişli bir evi vardır. Öküzleri tarla sürmede kullanan kişidir. Köten(saban) sürmeyi bulan kişi de odur. Kımızı bulan da odur. Kımız içme töreni ona aittir. Bazengöklerden mi indiği yerden mi çıktığı belli olmayan kişi olarak betimlenir. Bazen de göktendüştüğü söylenir. Ateşi elde etmiştir. Ve kendisi yurdundan kovar, bu durum kovulma motifiylede bağlantılıdır. İslam, Hırtistiyanlık ve Museviliğin etkisiyle çamurdan yaratıldığı inancıyerleşmiştir. Karısıyla birlikte adları Ecey (Ece) ve Elley (Ele) şeklinde de geçer.Törüngey Türk mitolojisinde Âdem peygamberi karşılar. Törüngey'in bir de eşi olan Eje ya dagünümüz Türkçesi ile Ece dir. Yasak meyvadan yemişler ve Göktanrı (Kök Tengri) onları evindenkovmuştur ve ona ceza olarak çocuklarından sorumlu olmayı vermiştir.Türk ve Türkân[Azəricə: Türk və Türkan]Ömer Seyfettin Altun Destan adlı şiirinde Âdem ve Hava’yı yâni Eley ve Ecey’i (belki de Törüngeyadının “Türk” sözcüğü ile olan bağlantısından etkilenerek) Türk ve Türkân olarak simgelemiştir.Ey dokuzlar ve ey beşler, siz sevinçten coştunuz;Türk ve Türkân geliyordu, hep görmeye koştunuz!.. [ 1 ]Ziya Gökalp de benzer bir biçimde aynı tâbirleri şiirlerinde kullanmıştır: “Türk'üm, adımTürkân'dır”. Alankova ile ilgili metinleri ve diğer soyağaçlarını Türk ve Türkân'ın yaratılışlarıylailgili menkîbeler için kaynak olarak kullanır. 1Sogotoh Han[Azəricə: Soqotox Xan]Sahaların (Yakutların) atasıdır. Sokotoh (Soğotoğ) Han olarak da söylenir. Bazen yeryüzündeki ilkinsan olarak da anılır. Kimi yönleri Oğuz Han ile benzerlikler taşır. Sogotoh’un karısının adıTunalıkan, kayınbabasının adı Omogoy Han’dır. Sözcük; tek, yalnız, yalın, saf, beyaz anlamlarınagelir. Yakutçada Soho kil demektir.Etimoloji(Tör/Tür) kökünden türemiştir. Türemek kökünden gelir. Töre/Türe/Törö sözcüğü adâlet vehukuk anlamı da taşır. Türk kelimesiyle aynı kökteştir. Tör/Törü/Türe/Törö/Turo/Turu sözcükleriMoğolcada da emir, düzen ve bunun yanında evlilik ve doğum anlamlarını bünyesindebarındırır.D e n i z K A R A K U R TTÜRK SÖYLENCE SÖZLÜĞÜ