turk-mitoloji-ansiklopedisi-deniz-karakurt

S a y f a | 894Bazı Türk kavimlerinin İslama katılmadan evvel Nestoryan Hristiyanları oldukları hakkında dakanıtlar bulmak mümkündür. 581 yılından kalma bir Farsça yazıda, bir savaştan sonra esir düşenTürk askerlerinin yüzlerinde Haç dövmeleri bulunduğundan söz edilir.762 yılında Bögü Kağan, Göktürk ülkesinin parçalanmasından doğmuş olan Uygur ülkesinde,Mani dinini ülkenin resmî inancı olarak ilan etmiştir. Ama Farslardan alınmış olan Mani dini, eskiTürklerin Tengricilik ilkeleriyle kesinlikle bağdaşmadığından Uygur halkının tümüyle bu dinikabul ettiğine inanmak zordur.Bundan yüz yıl kadar sonra, Uygurların çoğunluğu Budizmi kabul edip bu temelin üzerine ilk"yerleşik Türk kültürünü" geliştirmişlerdir. Hattâ Budizmin öncüleri olup, dini diğer halklarınarasında yaymaya başlamışlar, binlerce Çince ve Sanskritçe Budist yazısını özenle Türkçeyeçevirmişlerdir. Budizmi kendi kültürlerine göre şekillendirmiş ve hattâ ilk kez kadınlar için birmanastır inşa ederek "Budist rahibeler" geleneğini başlatmışlardır. Kırgızlar'ın saldırısındansonra bir süre göçebeliğe geri dönmek zorunda kalmışlardır. Bugünkü Uygurlar çoğunluklaMüslümandır. Uygurlar bazı gelenekleri Budizm'den İslam'a taşımışlardır. Örneğin, kendiniruhsallığa adamış, maddi varlığı olmayan, göçmen rahip geleneğini İslam'da da devam ettirerek,kapı kapı dolaşarak hayır duaları ile geçimini sağlayan ve bazen ermiş olarak görülen dervişgeleneğini çıkarmışlardır. İslam'daki tüm derviş şekilleri buradan kaynaklanmışdır.16. yüzyıldan sonra, Sibirya'nın Türk kavimleri Ruslar tarafından gitgide Hristiyanlaştırılmış veSlavlaştırılmıştır. Ama bu toplulukların Hıristiyanlığında hâlâ Tengricilik kalıntılarını bulmakmümkündür. Örneğin hâlâ Şaman geleneği sürdürülmektedir ve köylerdeki Şamanlara olangüven, köyün papazına ya da doktoruna olan güvenden daha fazladır. Bugün Tengricilik artıksadece Moğollarda Lamaizm ile karışmış bir şekilde ve hâlâ doğaya bağlı ve göçebe yaşamsürdüren bazı Sibiryalı küçük Türk kavimlerinde görülmektedir.Tengriciliği bugüne kadar muhafaza etmiş olan kavimler daima göçebe olmuşlardır. BazıMüslüman Türkmen ve Kırgız boyları hâlâ tamamen veya kısmen göçebe bir yaşamsürdürmektedirler. Bu boylarda, eski dini törelerini İslâmi dualar ile karışık şekilde uygulayanşamanlara rastlamak mümkündür.Son yüzyıllarda birkaç defa Tengriciliği modernleştirme ve canlandırma denemeleri yapılmıştır.Bu çabalardan biri, Altay bölgesinde doğmuş olan ve Batılı bilimcilerin Burhanizm dedikleri AkYang dır (Ak Din). 1902 yılından 1930 yılına kadar süren Ak Din'in en önemli özelliği Şamanlarave Ruslara karşı düşmanlığıdır. Onlara göre Şamanlar, yüzyıllar boyunca diğer dinlerin ritüellerinitaklit etmiş ve saçma sapan şeyler yapmaya başlamışlardır. Ak Din, Şamanların Gök'ün (yâniTengri'nin) değil, yeraltının, yâni kötülüğün temsilcileri olduklarını vurgulamış ve Şamanları yoketmeye çağırmıştır. Ak Din için vaaz verilen toplantılarda Şaman elbiseleri, Şaman davulları vehattâ Rusların şeytanlığı olarak görülen Rus kâğıt paraları bile yakılmıştır. Bu uygulamalara 1930yılında Ruslar tarafından, şiddetli ve kanlı bir şekilde son verilmiştir.D e n i z K A R A K U R TTÜRK SÖYLENCE SÖZLÜĞÜ