turk-mitoloji-ansiklopedisi-deniz-karakurt

S a y f a | 516mümkündür. Kut, bütün canlı varlıkların ruhu ve yaşam enerjisidir. Kut üç unsurdan oluşmuştur.Bor kut (toprak-can), Salgın kut (hava-can) ve İye kut (ana-can). Bazı saha efsânelerine göre kutÜrüñ Ayı Toyon tarafından verilmektedir. Bunu ilahe Ayıhıt insanlara getirmektedir(ulaştırmaktadır). 4 Bazı kikâye ve masallarda Ağa kut (baba-can) ve Sür kut (hayat-can)ifadelerine de rastlanmaktadır.Abdülkadir İnan'ın aktardığı bilgilere göre, kutun bedenden ayrılması ile ölüm gerçekleşmezama kişide var olan kutsallık ortadan kalkar, o kişi sıradanlaşır. Kut, insan için kesinlikle bir güçve uzun ömür kaynağıdır. Birey onsuz hayatını çok da fazla uzun sürdüremez. Ancak tinbedenden ayrıldığı vakit, kişinin ölümü hemen gerçekleşmiş olur.Altay kavimlerinde kutEski Türklerde öldükten sonra göğe çıkılacağı inancı hâkimdir. Bununla birlikte başlıcaikametgahı gökte olan insan ruhları, bir dağda mensup olduğu boyun ilk yerinde evininçevresinde, bozkırda gezebilir. Ruh, mezarda boyun atalarını temsil eden ongunlarda, öldürülendüşman yansıtan balbal taşlarında ve boyun bayrağında (tuğ) barınabilir. Bu biçimde ruhundünyaya dönüşü mümkündür. Ayrıca ölen kişinin öldürdüğü hayvanların ve insanların ötekidünyada ona hizmet edeceğine inanılır. Bu yüzden hayvanları ile birlikte gömülür. Heröldürdüğü düşman içinse taş (bal-bal) dikilir. Hayvanları öldürmek bu yüzden kurallarına uygunbir biçimde yapılmak zorundadır. Hayvanın iskeleti korunmak zorundadır ve kanı -yâni "Yaşamgücü" sayılan kutu- akıtılmamalıdır. Moğol Kağanı Cengiz Han Büyük Yasası; kan akıtılmadanöldürme biçimini şöyle açıklar:“Bir hayvan kesilirken bacakları bağlanmalı, karnı açılmalı ve ölünceye kadarkalbi elle sıkılmalıdır".Altay kavimlerince (Türkler, Moğollar...) böyle olursa hayvanın yeniden dünyaya geleceğineinanılır. Nitekim Osmanlı'da da bu eski Türk geleneği vardır. Padişahların kardeşlerini öldürmesibir gelenektir. Ama öldürme biçimi eski adetlere uygun yapılır. Kanı yâni kutu (Yaşam Gücü)akıtılmadan yay kirişiyle veya kayışla boğulur. Günümüzde bu kelime uğur, şans anlamındakullanılmaktadır. Kutsamak, kutlamak... gibi bereket ve esenlik bildiren kelimeler kut- kökündentüretilmiştir.Devlet geleneğindeKut inancı, Türk devletlerinde başta olan insanların, kendilerine bu görevin Allah tarafındanverilmiş olduğuna inanması. Osmanlı padişahlarında da bu inanç görülür ve yazdıklarıfermanlarda Zillullah unvanını da kullanırlardı. Zamanla bu inanç halk tarafından dabenimsenmişdir. Bu inançın etkisiyle padişahlar katledilirken kanları akıtılmaz genellikle kendiyaylarının ipi ile boğulurlardı.Herhangi bir kişinin yönetici olmayı hak etmesi için Tanrı’nın ona “kut” vermesi gerekir. Türkyönetim felsefesinde “Göktengri” den gelen “kut”, yöneticilerin yönetmiş oldukları toplumüzerinde âdil bir yönetim tarzını ortaya koymaları için vermiş olduğu “geçici” bir yönetimD e n i z K A R A K U R TTÜRK SÖYLENCE SÖZLÜĞÜ