اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن و ﭘﺎرﻟﻤﺎن - ketab farsi

□ ٦١ افغانستان و پارلمان
نقش پارلمان در جامعهء در حال گذار افغانستان
بازي هاي بسيار سبك و پوچي بود آه بر روي سرك واقع شد.‏ دوسيهء سوم عقرب را من تعقيب آردم.‏ سه نفر
بوديم.‏ من از وزارت عدليه بودم،‏ معين وزارت داخله آقاي امان االله منصوري بود و معين وزارت معارف.‏ دو سه
ماه سر دوسيه آار آرديم.‏ در آخر آار من پيشنهاد آردم آه از اين مردمان بايد تحقيقات شود و به اين شكل بايد از
راديو اعلان شود و...اما دوسيه را ديگر آسي تا امروز تعقيب نكرد.‏ فقط مي گفتند آه يك شاگرد خياط از مرمي
عسكر آشته شد.‏ به هر حال آيا بخاطر يك مظاهره يك صدر اعظم بايد استعفاء آند؟ اين بود گوشه اي از دههء
دموآراسي اعليحضرت محمد ظاهر شاه.‏ اگر داآتر يوسف خان همان چهار سال دورهء دوم خود را مي گذشتاند و
اگر بعد از وي ميوند وال چهار سال خود را تكميل ميكرد؛ افغانستان قطعاً‏ شكل ديگري را بخود مي گرفت.‏ من از
داآتر صاحب يوسف خان سوال آردم آه قضيهء استعفاء شما چه بود و آيا واقعاً‏ شما استعفاء آرديد؟ وي خنده آرد و
گفت آه نه،‏ ظاهر شاه مرا خواست و گفت آه اوضاع خراب است و چقدر نفر آشته شده است و من حالت را درست
نمي بينم.‏ بعد از آن محمد رحيم خان ‏(معروف به غلام بچه)‏ يك آاغذ را پيش روي من ماند و همان استعفاي من بود.‏
من امضاء آردم و اعليحضرت به محمد رحيم خان گفت آه اين را به راديو روان آنيد.‏ من گفتم آه اعليحضرت
حالا چاشت است.‏ بگذاريد و شب به راديو روان آنيد.‏ اعليحضرت گفت آه ني همين حالا روان آنيد و همان چاشت
خبر استعفا نشر شد.‏ به هر حال دهه دموآراسي يك جهش بود،‏ اما بسيار شديد زير آنترول يك فاميل قرار داشت آه
با عرض معذرت من در آن هيچ نظم ديموآراسي را نمي بينم.‏ ميراث آن دهه چه بود؟ براي امروز ما از آن چه
چيزي باقي مانده است؟ ماحصل آن آدامست؟ من چون خودم شاهد زنده ماجرا هستم،‏ آنقدر ها بوي دموآراسي را
از دههء دموآراسي استشمام نمي آنم.‏
آقاي عزيز االله مرموز:‏ به اعتبار گذشته ها آه بين دولت و پارلمان،‏ بخصوص بين رييس دولت و پارلمان بعضي
تشبثات غير مشروع آه از طرف دولت به پارلمان صورت مي گرفت،‏ اين مسئله درپارلمان آينده چطور مهار شود
و چگونه سد شود؟ من اين سوال را خدمت شما به اين خاطر مطرح مي آنم آه سر رأي گيري حكومت دور دوم
داآتر يوسف خان در پارلمان آه اول فرمان پادشاه به تقرر داآتر يوسف خان صادر شد.‏ بعد از آن وزراء تعيين
شدند.‏ به تعقيب آن،‏ بلافصل رييس دولت در درون شورا توطئه آرد آه صدراعظم منتخبي آه خودش فرمانش داده
بود،‏ را در پارلمان بدنام ساخته و مسئوليت را بدوش پارلمان بيندارد.‏ اين بعقيدهء من يك توطئهء بزرگ بود.‏ حالا با
تجربه از گذشته ها،‏ چگونه امكاناتي وجود دارد آه تشبثات غير مشروع حكومت يا رييس دولت در پارلمان آينده سد
شود؟
پروفيسر فاضلي:‏ تا جاييكه به ياد من است در آنزمان مسايل زياد تر سياسي بود و دورهء دوم داآتر صاحب يوسف
خان مطلوب نبود آه ادامه پيدا بكند.‏ يك سلسله تحريكاتي وجود داشت.‏ بخاطر دارم آه محصلين پوهنتون در اين
تحريكات شامل ساخته شدند.‏ من خودم شاهد عيني بودم آه آنها به اين تحريكات در پارلمان سوق داده شدند.‏ بالاخره
اين يك سر و صدايي ايجاد آرد آه براي حكومت داآتر يوسف خان در آينده مشكلاتي خلق شود.‏ من زياد تر يك
شكل سياسي براي اين مسئله مي بينم آه شايد تشويش هايي پيدا شده بود آه همان دورهء انتقالي براي داآتر صاحب
يوسف خان آافي است و اگر ايشان يك دورهء ديگر را بگيرد،‏ شايد تشنج زياد شود يا مشكلاتي پيدا شود.‏ طبيعي
است آه آخرين مرجع اش سلطنت وقت است.‏ رييس دولت وقت،‏ يعني حتماً‏ خود اعليحضرت،‏ همراه با همكار
هايش،‏ با نزديكانش و با آسانيكه در اين مسئله دخالت داشتند؛ اين تصميم را در آن موقع گرفته بوده است.‏
آقاي مرموز:‏ ما به اين آاري نداريم آه آيا آن يك تصميم سياسي بود يا ني.‏ فقط سوال من اين بود آه چطور امكاناتش
است آه باز نظير آنوقت،‏ دوباره پارلمان مورد استعمال قرار نگيرد؟ هدف من اينستكه چطور مي توان دامن شورا
را در آينده مصئون نگه داشت آه رؤساي دولت از طريق پارلمان توطئه هاي خود را يا آمال سياسي خود را از
آنطريق عملي بسازند.‏
پروفيسر فاضلي:‏ در چوآات فعلي صدر اعظم وجود ندارد،‏ تنها رييس دولت وجود دارد.‏ جلوگيري آردن از اين
مسئله مشكل است.‏ اينطور آار ها خواهد شد.‏ اين گونه سوء استفاده ها از پارلمان خواهد شد و پارلمان به يك طرفي
سوق داده خواهد شد.‏ اين همان بازي هاي داخلي سياسي است آه توسط گروپ ها و توسط احزاب فشار هاي اعمال
مي شود و امكان دارد آه بعضي اوقات شكل يك مقدار متشنج را هم بخود بگيرد.‏ گاهي هم ممكن است آه اينگونه
بازي ها بصورت آرام خلق شوند و آسي دربرابر آن چيزي آرده نمي تواند؛ اگر قانون اساسي زير پاي نشود.‏ حتي
اگر قانون اساسي هم زير پاي شود،‏ متأسفانه يك مرجعي نيست آه آنرا اعلان بكند.‏ در همين جا است آه اگر
محكمهء قانون اساسي وجود ميداشت،‏ به درد مي خورد.‏ آميسيون مستقل نظارت بر قانون اساسي نمي تواند در نقش
و اهميت محكمهء قانون اساسي باشد.‏ بنا بر اين دست براي سوء استفاده ها باز است و تشويش ما هم است آه
اصطكاآات زياد خواهد بود و دست هم باز است،‏ زمينه هاي بحران بسيار زياد است.‏ بنا بر اين بايد منتظر اينگونه
مسايل باشيم.‏