Protocol Ernstige RekenWiskunde-problemen en ... - Volgens Bartjens

Bijlage A
praktijkstage) Zulke situaties zijn voor hen betekenisvol en leiden daardoor tot een duurzamer
resultaat (Von Glasersfeld, 1996)
De vertaling van constructivisme naar een leertheorie kennen we als ‘sociaal-constructivisme’
Door deze toevoeging wordt benadrukt dat leren (verwerven van nieuwe kennis) altijd plaatsvindt
in interactie met de omgeving (Cobb, 1994) Door met anderen te communiceren reflecteert de
leerling op de eigen kennis en vaardigheden Dit leidt in veel gevallen tot nieuwe informatie (al was
het maar door hetzelfde te bekijken vanuit een ander perspectief), waardoor de bestaande kennis
wordt bijgesteld of uitgebreid De leraar heeft hierin de taak om problemen (‘nieuwe stof’) zodanig
te presenteren dat leerlingen zelf met elkaar oplossingen gaan bedenken In eerste instantie doet
ieder dat natuurlijk vanuit de eigen voorkennis Door vergelijking en overleg met anderen en door
de banende vragen van de leraar leren zij ook andere gezichtpunten, mogelijkheden en aanpakken
kennen en proberen die uit Een concrete vorm daarbij zijn coöperatieve werkvormen waardoor
samenwerkend leren enigszins gestructureerd kan verlopen (Cobb, Yackel & Wood, 1992) Het leren
van en aan elkaar in een klassensituatie en in samenwerking met de leraar stimuleert de cognitieve
ontwikkeling De leraar creëert een betekenisvolle leersituatie (‘krachtige leeromgeving’),
daagt uit en stimuleert (Gravemeijer, 1995a, 1995b)
245
Anders dan bij het behaviorisme leiden dit type leerprocessen tot meer duurzame kennis Dit komt
doordat de leerling het probleem herkent dat aan zijn leerproces ten grondslag ligt In nieuwe situaties
kunnen leerlingen vanuit de identificatie van het probleem de oplossing als het ware opnieuw
reconstrueren Het Drieslagmodel voor probleemoplossend handelen is hierop gebaseerd
Bij deze benadering van leren passen banende instructie en vormen van samenwerkend leren,
zoals beschreven in deel 4
Het veelgebruikte model van directe (effectieve) instructie is tegenwoordig steeds vaker ingebed in
een breder leerproces van activeren van voorkennis, voordoen – nadoen – meedoen – zelf doen,
verwoorden en opslaan Directe instructie gaat ook vaak samen met coöperatieve werkvormen In
dit geval is het model niet alleen behavioristisch van aard, maar heeft het ook cognitivistische en
constructivistische kenmerken
Behaviorisme, cognitivisme en constructivisme hebben ieder een specifieke kijk op leren Als gevolg
van die verschillende opvattingen over leerprocessen passen daar ook steeds andere vormen
van lesgeven bij Wij hebben deze variatie steeds verbonden met wisselende vormen van instructie
geven In het vervolg van deze bijlage zullen we zien hoe dat doorwerkt naar leren rekenen en de
problemen die daarbij kunnen ontstaan
2 Visies op rekenproblemen
Het is niet verrassend dat wetenschappers uit verschillende disciplines ook verschillende verklaringen
hebben voor het ontstaan van rekenproblemen Dat hoeft ons er niet van te weerhouden hun
opvattingen te betrekken op de onderwijspraktijk
In deze paragraaf gaan we na hoe vanuit de orthopedagogiek, de ontwikkelingspsychologie en de
neurowetenschappen naar ernstige rekenproblemen wordt gekeken
Leren rekenen, rekenproblemen en dyscalculie hebben – net als leren lezen, leesproblemen en
dyslexie – een lange internationale en multidisciplinaire geschiedenis van onderzoek en discussie