Protocol Ernstige RekenWiskunde-problemen en ... - Volgens Bartjens

Protocol ERWD mbo
Wat maakt dat de ene leerling geen enkele moeite heeft met rekenen en de ander nauwelijks vooruitgang
boekt? Ook anno 2012 is niet duidelijk wat de oorzaken van deze leerproblemen precies
zijn Allerlei nieuwe kennis over de ontwikkeling van het brein (Jolles et al, 2005) en lopend onderzoek
over de rol van het geheugen geeft voeding aan de veronderstelling dat ernstige rekenproblemen
wel eens minder statisch zouden kunnen zijn dan tot nu toe werd gedacht
246
Er is geen verschil van mening dat het leren van taal en rekenen voorbeelden zijn van complexe
leerprocessen Het gaat om samenhangende dynamische systemen die elkaar voortdurend beïnvloeden,
op verschillende manieren en op verschillende niveaus (Van Geert, 2008) Ook is duidelijk
dat het gaat om de wisselwerking tussen sterke en zwakke factoren, zowel in de leerling zelf als
in de manier waarop de omgeving hierop invloed uitoefent
Bekend is dat sterke factoren in leerling en omgeving elkaar positief kunnen versterken en dat
zwakke factoren elkaar negatief kunnen versterken Ook is bekend dat sterke factoren zwakke
factoren positief kunnen beïnvloeden Dit betekent dat een sterke rekenaar minder last heeft van
minder sterke rekenlessen, maar vooral dat een zwakke rekenaar baat heeft bij sterke rekenlessen
Anders gezegd: daar waar de leerling zwak is, moet het onderwijs sterk zijn Dit is wat onderwijs passend
maakt
Leerlingen die op school problemen ervaren met het leren rekenen, kunnen terecht komen in een
negatieve vicieuze cirkel Leerlingen die goed presteren kunnen in een positieve virtuoze cirkel
terecht komen Negatieve ervaringen bij rekenen kunnen problemen met het leren van rekenen
versterken Leerlingen die ervaren dat zij goed presteren, gaan steeds beter presteren Butterworth
(1999) benoemt dit als een iteratief proces waarbij men kan verwachten dat leerlingen die ernstige
problemen ondervinden met het leren van rekenen in een negatieve spiraal terecht komen Zij
gaan steeds slechter presteren en kunnen uiteindelijk blokkeren bij alles wat op rekenen lijkt
Emotionele problemen en toenemend gebrek aan zelfvertrouwen kunnen hierbij versterkend werken
Dit wordt ook wel eens het Mattheüs-effect genoemd: wie al goed is wordt steeds beter, maar
wie zwak is zwakt steeds verder af Om dit te voorkomen moet tijdig worden ingegrepen
Orthopedagogiek
In de orthopedagogiek focust men vooral op de ontwikkeling van het individuele kind en dan met
name op daarbij voorkomende problemen Welke aspecten in de ontwikkeling zijn min of meer
volgens verwachting en welke wijken daarvan af? Ruijssenaars, Van Luit en Van Lieshout (2004)
maken onderscheid tussen rekenproblemen en rekenstoornissen Rekenproblemen horen bij het
ontwikkelingsproces van leren rekenen en zijn in die zin te verwachten Als deze problemen echter
niet worden opgelost, worden ze groter en kan er volgens hen sprake zijn van een stoornis Zij
beschrijven dyscalculie als ‘een stoornis die gekenmerkt wordt door hardnekkige problemen met
het leren en vlot/accuraat oproepen/toepassen van reken-/wiskundekennis (feiten/afspraken)’
(Ruijssenaars et al, 2004, p 28) Zij constateren dat er in het psychologisch functioneren op dit
punt een afwijking is ten opzichte van de rest van het functioneren Het onthouden van feiten en
afspraken komt niet of slechts beperkt tot stand Er is sprake van een afwijking in een psychologische
functie Er kan tevens een (tamelijk) grote samenhang en overlap zijn met de afwijkingen in
psychologische functies bij dyslexie Zij komen tot de conclusie dat dyscalculie, net als dyslexie,
een erfelijke basis kan hebben en voorkomt bij ongeveer 2 à 3% van de bevolking (zie ook Van Luit,
2006) Binnen deze groep heeft ongeveer 60% van de leerlingen zowel dyslexie als dyscalculie
(comorbiditeit) (Ruijssenaars et al, 2004)