10EP2Te

İstanbul Amargi - Feminizm Tartışmaları Ekoloji ve Feminizm
birlikte sorgulama talebi, feminizmin kadın sorununu sadece erk
meselesi olarak değil bir iktidar meselesi olarak çözümleme ihtiyacından
doğmuştur. Eğer feminizmin arzusu erkek patron yerine
kadın patron yaratmak değilse o zaman bu mücadele zaten
kendiliğinden genişlemeli, yeşerip büyümelidir. Ekoloji ve kadın
meselesine dair söz söyleme cesaretine sahip bir feminizm böylece
sadece ataerkiye değil, yaşamın bütün alanlarında ortaya çıkan
iktidar nüvelerine karşı mücadelede olduğunu gösterecektir.
Ayşe’nin de bahsettiği gibi sisteme karşı mücadelenin bir parçası
olacaktır.
Aslında feminizmin başlangıcından bu yana şöyle bir karşı
çıkışı oldu: “Bir gün devrim olacak değil, hayır, şimdi, şu anda değişim,”
denildi. Birçok tabunun karşısına koyduğu yaşamsalın ve
gündeliğin savunusu diğer hareketlerden çok büyük bir ayrışmaya
sebep oldu. Bu noktada feminizm ekoloji mücadelesiyle ciddi
bir benzerlik içinde çünkü ekoloji mücadelesi ileriye atılacak bir
talepler bütünü değildir ve tıpkı feminist mücadele gibi bugün,
şimdi yaşamları dönüştürmeyi içinde barındıran bir tavır ve söyleme
sahiptir.
Kızılca’nın da bahsettiği gibi ekoloji de, feminizm de yaşamsalı
savunuyor olmasından dolayı liberal söylemlerin yükselmesine
sebebiyet verebilme tehlikesine her zaman sahip. Türkiye’de
birey vurgusunun aşırı yükseltildiği “Bir yaşam tarzı olarak feminizm,”
veya “Bir yaşam tarzı olarak ekoloji,” söylemleri çok yaygın.
Bu söylemler ise kendilerini daha çok fon döngüleriyle işleyen
sivil toplum kuruluşlarında belirginleştiriyor. Kendisini çevreci,
barışçıl yaşam savunucuları olarak lanse eden ve mücadeleyi sistem
için zararsız alanlara kanalize eden bu tarz sivil toplum kuruluşları
ile ilişki kurmayın diye isimlerini de vermek istiyorum.
Greenpeace, World Wildlife Fund-WWF (Dünya Vahşi Yaşam
Fonu), Tema gibi liberal gruplara gitmeyin, onlarla ilişkilenmeyin
ya da imza da vermeyin. Liberal kanadın söylemlerine biraz örnek
vereyim, belki daha iyi anlatabilirim: “Sevgilime iyi davranırsam
sistem değişir,” ya da “Geri dönüşüm kutularını kullanalım ki her
çöp, bir ağaç olsun,” veya “Bankamatikte ekolojik seçeneğini tıklayalım,
kağıtlar israf olmasın,” veya “Nükleer enerji olmasın ama
yenilenebilir enerji olsun, HES olsun,” gibi aslında sistemi hiçbir
şekilde sorgulamayan ama küçük dokunuşlarla yaşamımızda sanki
çok büyük değişimler yaratıyormuş hissi yaratan, kapitalizmin
de çok sevdiği alanları yeniden üreten bir yaklaşımla karşı karşıyayız.
Ayşe: Belki de burada çevreci olmakla ekolojist olmak arasındaki
farklılığa da vurgu yapmak gerekiyor. Onlara liberal ekolojist diye-
bilir miyiz? Bence diyemeyiz. Çevreci diyebiliriz sanki.
Seyda: Peki, onlar kendilerini nasıl tanımlıyorlar, ekolojist mi,
çevreci mi diyorlar?
Mine: Bu bahsettiğim grupların metinlerinde ekoloji de geçiyor
ama daha çok “çevre mücadelesi” diyorlar. Bu farklılığı başka bir
tartışmada biraz daha açabiliriz ama bilmeyen arkadaşlar vardır
diye çok kısaca bahsedeyim. Çevrecilik, insanın kendini merkeze
konumlandırarak, doğayla ilişkisini kendisi ve çevresi olarak tanımlaması
ve mücadeleyi de bu insan merkezli bakış açısı temelinde
yürütmesidir. Bu şekilde dünyadaki her türlü habitusun, suyun,
taşın, toprağın kendisi için veya kendi etrafında var olabileceğini
düşünen insan, zarar verdiği oranda da merkezileşerek yok
ediciliğini perçinler. Elbette tüm bu yıkıcılığa karşın ‘iyi’ bir şeyler
de yapmak gerekir. Bu iyi şeyler, az önce bahsettiğim gibi kendi
vicdanımızı rahatlatmak için kapitalizmin çok sevdiği ekolojik
bankamatiği ‘tercih’ ederek doğa için iyi bir şey yaptığını düşünen
bir aklın vicdanına kadar gidebiliyor. Ekolojist ise, bir yandan yaşamsal
barikatlar koyarken bir yandan da bu politik mücadeleyi
bütünlüklü ve sistemin karşısında olacak şekilde belirleyendir.
Ekoloji ve feminizm dediğimizde kitabi bilginin dışında,
pratik olarak kafamızda nasıl bir şey oluşuyor? Ekoloji mücadelesi
içerisindeki platformlarda ya da eylemlerde birçok feminist
kadın arkadaşı görüyorum ama bu, feminist hareket ile ekolojik
hareket arasında örgütlü bir dayanışma ilişkisinin var olduğu anlamına
gelmiyor. Çünkü eylemlerde bir araya gelip, sonra birbirlerine
yabancı insanlar olarak birbirimizin varlığından bihaber,
kendi yaşamlarımıza kaldığımız yerden devam ediyoruz. Oysa
yaşamsal bir ortaklık yaratma ve bunun için mücadele etme ihtiyacımız
var. Peki, bu nasıl bir yaşamsal ortaklık? Hepimiz aynı
evde ortak ilkelerle yaşayalım demek değil.
Belki yaşamsal derken neyi kastediyorum bundan da bahsetmem
gerekiyor. Bu zamana kadar bazen daha içerden, bireysel
tavırlar oldu bunlar. Örneğin, doğayla insan arasındaki ilişkiyi
sorgularken kendi tüketim alışkanlıklarımızın ve ilişkilerimizin
doğaya verdiği zararları görüp, dünyadaki su kaynaklarının
yarısından fazlasını yöneten Coca-Cola’yı boykot etmek ya da
Türkiye’deki HES’lerin yapımında çok büyük rol oynayan şirketleri
deşifre ederek tavır almak gibi. Ben hayatımda ekoloji mücadelesine
dair ilkesel bir şey yapıyorum. Bu öyle büyük bir devrime
yol açacak bir şey değil ama yaşamımın bir parçası olacak bir tavır,
duruştur. Kendimi dönüştürmemdir esasında. Bu sorgulama aslında
bize sadece x ya da z markasını kullanmamayı değil bütün
tüketim ilişkilerimizi ve alışkanlıklarımızı sorgulama imkanı sun-
204 205