10EP2Te

İstanbul Amargi - Feminizm Tartışmaları Dindar Kadınlar ve Feminizm
diye düşünüyorum.
Ayşe: Gülnur’un bahsettiği aile meselesi üzerinden aklıma bir
şey geldi. Bu arada BSÇ feminist bir grup değildi, lafa başlarken
bunun altını çizmedik galiba. Feminist dindar kadınlarla, feminist
seküler kadınların buluştuğu bir alan değildi. BSÇ’yi kendi
adıma her zaman, feminist kadınların, başörtüsü meselesi üzerinden
başörtülü kadınlarla dayanışmak için, başörtülü kadınların
da “Sadece başörtüsü meselesi yok, başka meseleler de var,”
diyerek, kesişebileceğimiz alanları tartışmak üzere bir araya geldiği
bir alan olarak algıladım. Bu yüzden BSÇ’de tek tek kişiler
olarak Ayşe, Feyza, Gülnur olarak da vardık. Çünkü İslamofobik
eğilimi daha az olan kadınlar ya da feministlerle tartışma alanında
bulunabileceğini düşünen, bu konuda kafa yorabileceğine inanan
Müslüman kadınlar orada olmayı tercih ettiler. Mesela Nilgün de
söyledi, bir sürü feminist de BSÇ’de yer almadı. Örtünmeyi ataerkilliğin
bir sonucu olarak gören, kadının din ve inançla alakalı
böyle bir tercih hakkı olabileceğini göz ardı eden feministler de
var.
Gülnur: Ben bunun doğru olmadığını düşünüyorum. Feministlerin
bazılarının bu grupta yer almamalarının sebebi örtünmeyi
ataerkil bir baskının ürünü olarak gördükleri için değildi, pratikte
kurulan ilişkilerde bu tür bir söylem olmadı. Feminist tarih yazımına,
feminist dergilere baktığımız zamanda Türkiye’de böyle
bir ifadeye çok az rastlarız.
Ayşe: Sosyalist feministlerin bir kısmında bu tür bir kaygıyı çoğu
zaman hissettim. Gülfer senin dediğin gibi bu toplum Müslüman
bir toplum ama dindar Müslümanların içinde de bir azınlık var.
Hayatını dini kurallara göre yaşayan ve böyle olduğu için de dini
yaşama biçimlerini sorgulayan kadınlar var, çünkü Kur’an-ı Kerim
onun için kitapsa, onun altını çize çize okuyor o. Kur’an kursuna
gidip, hatmetmeyi öğrenip, geleneksel halk dinini yaşayan
insanlar değiller ve aslında bu mücadeleyi veren kadınların çoğu
AKP iktidarından çok ciddi acı çeken kadınlar. Tek tip bir feminist
olmadığı gibi, (Kemalist feministler de olabileceği gibi) tek
tip Müslüman da yok benim için. Hıristiyanların ya da Alevilerin
bayramlarını bilmememizde haklı olabilirsin ama başörtüsü de
bir mağduriyetse diğer mağduriyetlerle kıyaslanmamalı, hiçbiri
birbirinden daha üstün, daha az, daha çok değil.
Samimiyet meselesine gelince, samimiyetin zıddını güvensizliğin
oluşturduğunu düşünüyorum. Grup içinde hepimizin
güvensizlik alanları vardı. Samimiyet ya da güvensizlik meselesi
sadece Müslümanlarla karşılaştığımız alanlarda değil bence çok
başka alanlarda da karşımıza çıkıyor. BSÇ’de ilk karşılaşmanın
yarattığı samimiyet ya da güvensizlik meselesinden beslenen bir
alan vardı. Bence bu deneyimin ardından başka bir paylaşım zemini
ortaya çıkacak ve devam edecektir.
Nil: Aslında ilk karşılaşmada fazlasıyla samimiyet vardı, çok samimiydik
ve her şeyi çok detaylı konuşuyorduk. Sanal aleme geçtikten
sonra başka bir dil oluştu. Tartışmaları yüz yüze yapmaya
devam etmemiz lazımdı çünkü birbirimizi yeni yeni tanıyorduk
ve sanal alemde tartışmaya daha hazır değildik.
Ayşe: Sanki şöyle bir hata yaptı feministler, şimdi hatırlıyorum
o hissi. Aslında biz oradaki kadınların çoğuna feminist tebliğde
bulunduk. Feminizmi reddeden Müslüman kadınla da, inançlı
kadınla da hemhal olamadık. “Sen aslında göremiyorsun,” gibi bir
feminist tebliğ vardı orada, o duyguyu çok net hatırlıyorum ve ben
mesela bir feminist olarak, bunu çok tepeden bulmuştum ve rahatsız
olmuştum. Bunu da atlamamak lazım sanki…
Nurhayat: Ben tebliğin karşılıklı olduğunu düşünüyorum. Hatta
grupsal olarak değil, her bireyin kendi tebliğ ajandasının olduğunu
düşünüyorum. Hiç kimse bir gruba girerken “Ben hiç tebliğ
yapmayacağım, hep dinleyeceğim, hep alacağım,” diye girmez.
“Biraz alırım, biraz da veririm,” beklentisiyle girer.
Grupta bir de şöyle bir durum da vardı. Zaten politik geçmişi
olan, yeşillerden, Kürt hareketinden, LGBT hareketten insanlar
vardı. Dolayısıyla herkesin zaten bir bagajı vardı. Dindar kadınlar
tarafındaysa aslında entelektüel bir faaliyet içinde olsa da daha
ziyade kendi dünyasında yaşayan ve bu tür bir bagaja sahip olmayan
kadınlar vardı. Şimdi bagajı olan kişinin dil haznesi, kullanımı,
bir laftan bir mana çıkarma, ona mana atfetme gibi pratikleriyle,
bu bagaja sahip olmayan birinin pratikleri arasında dünya
kadar fark var. Bu farklılıklar sanal alemde çatışınca, yüz yüze olsa
belki yanlış anlaşılmalar olmayacak iken, yanlış anlaşılmalara ve
tartışmalara neden oldu. Kadınların kendi şahsi bagajlarını getirip
“dan” diye dökmeleri istemeseler de diğerlerini provoke etti.
BSÇ’ye dair asıl şunu söylemek isterim: Bence bu bir tecrübeydi,
tecrübeden hepimiz kendi yaşadığımız ayrımcılığın dışındaki
ayrımcılıkları görmüş, o ayrımcılıkları yaşamış insanların
acısını dinlemiş olduk. Ama tabii her tecrübe herkeste aynı sonucu
doğurmuyor. Siz bu deneyimle kendi kimliğinize daha da yapışıp,
karşıt ve düşman bellediğiniz kimlikle ilgili “Zaten, gördük
işte canım,” diyorsanız, Nietzche’nin kartalla koyun hikâyesi gibi
kendinize bir tane düşman belirlersiniz ve düşmanınız kartal olduğu
için, kartal olmayan herkesi iyi bellersiniz. Düşmanınız ne
yaparsa onun tersini yapmaktan iyilik, doğruluk, güzellik çıkmaz;
iyilik, doğruluk, güzellik sizin özünüzle alakalıdır. Siz özünüze
108 109