10EP2Te

İstanbul Amargi - Feminizm Tartışmaları Diziler nasıl yapılıyor/yazılıyor, nasıl okunuyor?
sela Sıla’da, yerel ağa var ama bu ağa ODTÜ’de okumuş, gelip, o
kurtaracak onları. Kurtarmak nedir? İnsanları aşiret bağlarından
koparıp, bizim çok iyi bildiğimiz anne, baba ve çocuklardan oluşan
çekirdek aileyi yeniden kurmaktır. Bir Bulut Olsam’da bu çok
çok açıktı. Bu dizide belediye başkanı ve psikopat oğlu hikâyesi
vardı. Belediye başkanı üçkâğıtçının teki, petrol kaçakçısı, hep
böyle karanlık işlerle uğraşıyor, oğlu da psikopat ve amca kızına
deli gibi âşık.
Hazal: Sara hastası.
Nükhet: Sara hastası bir taraftan da. Bu kızı kötü, kara kuru
Kürt’lerden dışarıdan gelen doktor (Engin Altan Düzyatan) kurtarıyor,
sarışın ya o...
Hazal: Doktor köydeki mayınları da temizliyordu.
Nükhet: Evet. Aşk Bir Hayal’de ise kurtarıcımız asker. Bir de bu
yazın başında başlayan “Sultan” var. Sultan çok ilginç bir olay…
Bütün bu doğu dizilerinde PKK ve savaş uzak bir arka plan şeklinde
işlenirken, burada senaryonun ana meselesi halinde. Geçen
haftaki bölümde Sultan, Şehmuz’a “Niye gittin? Niye on beş yıl
hiç ses seda çıkarmadın?” diye soruyor, Şehmuz’un cevabı da “Bilmiyorsun
onların neler yapabileceğini. Bana dediler ki sen artık
öldün, hiç kimseyi aramayacaksın, sormayacaksın, onlar için de
kötü olur, senin için de kötü olur.” Dolayısıyla Şehmuz, Sultan’ı
korumak için on beş yıl yok olup, bir çocuk peydahlayıp, geliyor
Fransa’lardan. Bunları arka arkaya okuyunca şöyle bir şey çıkıyor:
Geleneksel toplum, mitoloji, Aşkın Dağlarda Gezer, her tarafları
damgalı kadınlar vs… Yani bu hikâyeler oralardan bugüne böyle
getiriliyor.
Feyza: Yıl 2003 falandı, Asmalı Konak Ürgüp’te çekiliyor, öykünün
yazarı Meral Okay şöyle demişti: “Biz bu hikâyeyi Mardin’de
anlatmak istiyorduk ama Mardin’de anlatsaydık böyle anlatamayacaktık.”
Asmalı Konak da aslında kurtarma, gelenekle yüzleşme
hikâyesi ama o zaman bir kurtarıcıyla dahi bu hikâyeyi doğuda
kuramayacaklarını düşünüyorlardı. Sonra zamanla bu hikayeler
Mardin’de ve Diyarbakır’da kurulabilir oldu ve Sultan’a geldik.
Nükhet: Sultan’da çok önemli bir şey oldu; çekim arabasını Diyarbakırlı
gençler taşladılar “Burası Midyat değil, siz Midyat’a gidin,”
diye ama sonra ne yaptılarsa yine becerdiler ve dizi şu anda
Diyarbakır’da çekilmeye devam ediyor ama adını değiştirdiler.
Senuben’di dizinin adı, Senuben Diyarbakır’a zorunlu göçle gelen
insanların yaşadığı bir mahallenin adı. Dizinin adını değiştirdiler,
Sultan oldu.
Melodramlarda zaman ve mekan süreklilik gösteriyor, burada
gerçeğe uygunluk aranıyor. Hem izleyici tarafından bu aranı-
yor, hem de senaristler buna dikkat ediyorlar. Dekor mesela çok
önemli, Ayşe Öncü bu doğu dizilerinde kullanılan dekor üzerine
koskoca bir makale yazmıştı. 1
En çok melodramları seviyoruz çünkü…
Feyza: Bütün bu hikâyeler var, çünkü izleniyor ve beğeniliyorlar.
Çok farklı biçimler ve anlatılar denenmesine rağmen aslında en
çok reyting alan, en çok beğenilen ve en büyük bütçeli diziler melodramlar.
Tabii burada “Neden beğeniliyor?” sorusu karşımıza çıkıyor
ya da gerçekten beğeniliyorlar mı? Reytinglerin ölçülme biçimi
de Türkiye’de tartışılan bir mesele. Ama artık bunlar internet
sayesinde daha açık bir şekilde görülüyor, insanların görüşlerini
ve beğenilerini çok açık bir şekilde ifade edebilecekleri alanlar var.
Dolayısıyla bu alanlar aracılığıyla anlatıların çok beğenildiğini biliyoruz.
“Neden beğeniliyor?” sorusuna ise birkaç cevabımız var:
Birincisi bu diziler bizi bir yerden yakalıyor. Bunu, görsellikle, bir
müzikle, hikâyesiyle, tanıdık aktörleri başkahramanlar yaparak
sağlıyor. Ve aslında biz ilk bölümden hatta fragmanların dönmeye
başlamasından itibaren dizinin türünü, hikâyesini, neyi anlattığını
zaten anlıyoruz. Dolayısıyla melodramlar şaşırtmak üzerinden
değil de daha çok tanıdık gelme üzerinden beğeniliyor. Bunların
yanı sıra bahsettiğimiz o ahlaki normun bir şekilde bozularak başlaması
da bu hikâyenin peşinden gitmemize neden oluyor. Mesela
bu, “Binbir Gece”de, Kuzey Güney’de de aynı şekilde çok belirgindir.
En büyük ahlaki çatışmayı en başta, ilk bölümde verir. Binbir
Gece’de anlatılan, çocuğunun hayatını kurtarmak için parayla bir
gecelik ilişki olur mu olmaz mı? İki yıl boyunca bunu izledik aslında.
“Haziran Gecesi” vardı mesela, o da aynı şekilde ilk bölümde
çok büyük bir çatışma kurdu ve biz sonuna kadar ne olacağını
merak ederek izledik. Dolayısıyla melodramdan alınan keyfin en
belirgin kısmı bu merak duygusunda yatıyor. Bir sonraki bölümde
ne olacak, bu çatışma nasıl çözülecek? İçinde yaşadığımız çeşitli
gündelik ahlaki çatışmaların biraz daha abartılmış halini izliyorsunuz.
Dolayısıyla kendi hayatınızla ilgili bir şey buluyorsunuz:
gerçek hayatta o kadar kolay çözülmeyeceğini bildiğiniz o ahlaki
çelişkinin çözümünü izlemek ve o çözümün tadını çıkarmak gibi.
Mesela Asmalı Konak’taki aşkın, izleyici kendisi böyle bir aşkı yaşamayı
düşünemeyecek de olsa, bir sürü toplumsal norma galip
gelmesi bir taraftan da izleyenin çok hoşuna gidiyor, dolayısıyla
onu izlemek istiyor.
1 Öncü, Ayşe, (2011), “Representing and Consuming ‘The East’ in Cultural Markets”,
New Perspectives on Turkey,sayı 45
478 479