10EP2Te

İstanbul Amargi - Feminizm Tartışmaları Anarko-Feminizm’in Politik Potansiyelleri
ve “Şiddet, şiddeti doğurur,” ezberini de konuşmamız gerekiyor.
Çünkü şiddet şiddeti doğurmuyor, öyle olsa hepimiz Türkiye koşullarında
psikopat olurduk. Fakat hiçbirimiz egemenlerin tarif
ettiği şekilde şiddet uygulayıcı olmadığımıza göre bunlar ezilenleri
pasifize etmek için tekrarlanan ezberler. “Her türlü şiddete karşıyım,”
pasifizmini savunmak, aslında tarafsızmış gibi davranıp
ama tam da egemenlerin yanında konumlanarak ezilenleri pasifleştiren,
onların öfkesini bastıran ve uysal vatandaşlar yaratmaya
yarayan bir ezbere hizmet etmektir. Pasifizm iyi bir şeymiş gibi
sunuluyor. “Ah ne güzel, elimizi kirletmeyelim,” gibi bir anlayış
doğuyor, sıkıştıkları anda da “Şiddet kötü bir şeydir, hadi masaya
oturup, barış yapalım,” deniyor.
Göksun: Kesinlikle, çok teşekkür ederim bu yorum için. Şiddet
karşıtlığı daha ziyade orduların, egemenlerin şiddetine karşı olan
antimilitarizm anlayışından kaynaklandı. Böyle bakıldığında ben
de şiddet karşıtıyım. Ama şiddet, egemenin tahakküm kurmak,
itaat ettirmek için kullandığı mekanizmalardır. Bu şiddete karşı
mücadele edenlerin şiddet kullanmasını “karşı-şiddet” olarak
tanımlıyorum. “Gerillaya da kontr-gerillaya da eşit uzaklıktayım,”
demek, ikisi de hegemonik, ikisi de kirli demek, bence sorunludur.
Daha liberal olduğunu düşündüğümüz başka bir anarşist
grup Kürt vicdani retçiler çıktıktan sonra “Bizim için de öldürme,
biz iki tarafa karşı eşit uzaklıktayız, ikisi de kirli,” diyorlardı. Oysa
bu söylem karşı-şiddet uygulayan halkı sadece pasifize etmiyor
aynı zamanda savaşı var eden nedenleri yeniden üretiyor ve otuz
senedir o coğrafyada süren savaşı, sömürgeciliği, korkunç tahakkümü
görünmez kılıyor.
Bence anarşistlerin en karşı oldukları yaklaşım doğallaştırmadır.
“Bu böyledir,” denmesine karşın her zaman onun üzerini
kazıyıp “Hiç de öyle değildir,” dediler. “Doğa şöyle kültür böyledir,”
denmesine karşı çıktılar. İki taraf da kirli dendiği zaman hem
pasifleştiriyorsun hem de mevcut körlükleri devam ettiriyorsun.
Egemen düşünce zaten kendini göstermeyerek, yokmuş ya da
dünyanın en doğal şeyiymiş gibi kendini kurarak, yani görünmez
hale gelerek ilerliyorken bu söylem de bunu kolaylaştırmaktadır.
Dolayısıyla anarşizm bu körlüğü devam ettirmek yerine görünmeyini
görünür kılmalıdır. Özgürleştirici karşı-şiddet hareketleri
ise bizzat egemenleri görünür hale getirir. Bu anlamda da çok
önemli…
Güneş: Şiddet tartışmasını hem toplumsal süreçler hem de teorik
bağlamlarla düşünmek gerekiyor. Bu anlamda iki önemli teorik
tartışma var. Birincisi Hannah Arendt, ikincisi Michel Foucault
merkezli yürütülüyor. Arendt merkezli tartışmaya baktığımızda,
reel sosyalizm yaşandı, iki totaliter rejim geldi. Birincisi, Stalinist
reel sosyalizmi ki ben de totaliter bir sistem olarak görüyorum;
ikincisi de Hitler’in, yani Nazizm’in, faşizmin yaşandığı deneyimidir.
Burada çok fazla felsefeye girmek istemiyorum ama tartışmayı
aydınlatmak için birtakım terimleri açmak gerekiyor. Arendt araç
ve hedef analizi yapıyor. Hedefe ulaşmak için aracın hedefin kendisinden
bağımsızlaşmasının büyük bir yabancılaşma olduğunu
söylüyor. Somutlaştırdığımız zaman bu ne demek? Hedefimiz
sosyalizmi kurmak, iktidar ve egemenliğe karşı çıkmak derken
aracı meşrulaştırıyoruz yani aracın kendisinin her türlü şiddeti
barındırabileceğini savunuyoruz. Hatta Adorno da 68 Hareketi ile
mesafesini, “68 gençliği şiddetle egemenliği kırabileceğini zannediyor,
bu en büyük yanılsaması,” şeklinde açıklar.
Buna karşılık Foucault ne diyor? “İktidar her yerde yani
egemenlik denen bir merkezilik yok,” diyor. Bu çok önemli bir tespit
bence… Biz egemenlere karşı şiddet uygulamakta kendimizi
haklı görüyoruz. Siz de sunumunuzda her ne kadar anarşizmin
böyle bir merkezi egemenliği tarif etmediğini söyleseniz de devlet
egemen diye tekrar ettiniz. Hâlbuki devlet eklemlerden oluşuyor
ve bir parçası olarak egemenliği biz de yeniden üretiyoruz.
Alternatif gruplar da dâhil olmak üzere bütün toplumsal muhalefetler
de egemenliği kendi içinde yeniden üretiyor dolayısıyla
egemenliği bu kadar dışımızda ve karşıtımızda bir durum olarak
algıladığımız zaman iktidarı yekpare görmüş oluyoruz. Kendi adıma
şiddeti bir araç olarak kullanırken, birincisi hedefi ve amacı
bu kadar ayrıştırmak istemiyorum, ikincisi iktidarı bu kadar
kendi dışımda görürsem acaba yeni egemenlik alanları yaratmaya
sürüklenmiyor muyum diye de düşünüyorum.
Anarşist geleneğin de bu konuda çok büyük katkılar sunduğunu
düşünüyorum. Yine belki de Foucault’yu en iyi yorumlayanlar
arasında anarşist gelenek var, örneğin sizin bahsettiğiniz gibi
komün yaşamlar var. Komünlerle ilgili de şunu sormak istiyorum.
60’lı, 70’li yıllarda Avusturya’da, Fransa’da, İtalya’da, Avrupan’nın
farklı yerlerinde komün deneyimleri var. Bunlar toplumsal hareketlerle
daha entegre komünler iken 80 sonrasında toplumsal hareketlerden
uzaklaştıkça içlerine kapanmaya başlamışlar. Hatta
cinsel tacizlerin yaşandığı ve kadınların yeniden ikincilleştirildikleri
komünler var. Bu komünlerde yetişmiş, farklı bir dünya algısı
olan jenarasyonlar var. Bunlar da önemli şeyler tabii.
Bugün anarşist mücadele homojen bir mücadele değil elbette.
Bir yandan komün deneyimleriniz var, diğer taraftan şiddetin
yeniden tartışıldığı bir döneme geliyoruz. Bence 21. yüzyılda
şiddetin paradigması değişti. İktidarın da paradigmaları değişti
136 137