10EP2Te

İstanbul Amargi - Feminizm Tartışmaları Farklılıklarımızla Yanyana (mıyız?)
üzerinden mi yoksa farklılıklarımız üzerinden mi politika yapacağız?”
sorusu kilit bir soru. Amargi’deki kendi deneyimimi
düşündüğümde, ilk geldiğim zaman “farklılıklarla yan yanayız”
söyleminin ulaşılması gereken bir hedef olmasına inanırken ve
Amargi’nin de bu arayışın bir parçası olduğunu düşünürken, şu
anda bu söylemin aslında ciddi bir liberal söylem olduğunu görüyorum.
“Farklılıklarımızla yan yanayız” söylemi, farklılıkları
kendi kategorilerine hapsederek, birbirine değmeyen farklılıklar
yaratarak liberalizmle ortaklaşıyor. Bunu görmek benim için hakikaten
şaşırtıcı bir deneyim oldu.
Farklılıklarla yan yanayız söyleminin ne tür farklılıkların
üstünü kapattığını, hangi farklılıkları ön plana çıkardığını, tam
olarak Hazal’ın söylediği gibi neyi neye göre farklılık olarak tanımlandığını
görmek, ilk soruya, İnci hocanın sorduğu farklılığın
ne olduğu sorusuna getiriyor bizi. Mesela feminist hareket
ve trans ya da queer hareket arasında yaşanan tartışmalarda da
farklı olarak tanımlananlar, eşcinseller ve translar; orta sınıf beyaz
feministler değil. Farklılık diye tanımlanan, hoş görülmesi
gereken, içselleştirilmesi gereken ya da dışsallaştırılan eşcinseller,
translar ya da queerler. Ama her yerdeki hegemonik olan değiştiği
için farklılığın tanımı da değişiyor. Mesela Türkiye toplumu, sol
örgütler, feminist hareket ya da Amargi kendi ötekisini ve farklı
olanını yaratıyor.
Amargi’ye baktığımızda da “farklılıklarla yan yanayız” sözünü
bu kadar rahat kurabiliyor olmamızın nedenlerinden biri,
eşcinsellerin ya da transların Amargi’de örgütleniyor olabilmesi.
Yani aslında, burada da farklılık söylemi yine bu deneyimler üzerinden
kuruluyor. Transların ve eşcinsellerin Amargi’de aktif olarak
yer almalarının ise Amargi’nin bu tartışmaların ötesinde olduğu
illüzyonunu yarattığını düşünüyorum. Bu illüzyon ise çatışma
alanı yaratmadığı için sadece bu şekilde biraradaymış gibi yapıyoruz.
Belki de “Nasıl yan yana oluruz?” meselesini değil de “Ne
tür çatışma alanları yaratırız” meselesini konuşmak lazım. Çünkü
çatışma alanları elimizden alındığında herkes farklı demenin ne
anlamı var? Siyasetin çatışma alanlarında oluştuğunu düşünüyorum.
Transfeminizm’in bütün görüşlerini benimsemem gerekmiyor,
ama Transfeminizm ya da queer ile karşılaşıyor ve çatışıyor
olmak benim için üretken bir ilişkilenmedir.
Bir diğer mesele de “Bütün farklılıklar yan yana olmalı mı?”
sorusu. Kendi adıma her farklılıkla yan yana olmak durumunda
hissetmiyorum. Politik olarak kabul edilemez olan bir farklılıkla
politika yapmak zorunda olmadığımı düşünüyorum. Farklılık
söylemini bir güzellemeye ve birlik beraberlik çağrısına çevirme-
miz gerekmiyor. İki uçta dolanıyoruz, bir tarafta bütün farklılıkları
yok sayan kızkardeşlik söylemi diğer tarafta ise herkesin birbirinden
farklı olduğu söylemi. Bütün eşitsizliklerin, politik farklılıkların,
iktidar odaklarının sadece farklılık olarak tanımlanıyor
olmasının siyasetsizleşmeye yol açtığını düşünüyorum.
Ülkü: Amargi’nin ilk yıllarında yaptığımız şiddetsiz çatışma yöntemleri
üzerine çalışmaları şu anda yapamıyorsak bu biraz bizim
de sorunumuz, sonuçta “Amargi içinde bunu yapamazsınız,”
gibi bir durum yok. 80’lerden sonra feminizm, Amargi kurulmadan
önce farklılıklar meselesini çok da tartışmıyordu açıkçası.
Mesela ana akım feministler, dergilerde, toplantılarda Kürt kadınların
kimliğini Kürtlük ayrı kadınlık ayrı şeklinde tartışıyorlar.
Farklılıkların kendini ortaya koyarak var olmasına da ihtiyaç
vardı. Bunun anlamı “Kim olursan gel, feminist ol yeter,” gibi bir
şey değildi. Amargi’yle birlikte farklılıklara “Sen de derdini burada
gündemleştir, gel derdini burada anlat,” diye bir alan açılmıştı.
O yüzden “farklılıklarımızla yan yanayız” söylemi üzerinden
politika yapmayı, baştan yanlış bir proje olarak görmüyorum.
Çatışmayı yaratıp yaratamamak bunun Amargi’de gündemleştirilmesine
bağlı. Amargi bunu son dönemde tartışabilseydi bu
olabilecek bir şeyken, farklılıkla politika yapmanın baştan yanlış
olduğunu söylemek de bana biraz kolaycılık gibi geliyor.
Esen: “Farklılıkla politika yapmak baştan yanlıştır,” demedim;
farklılıkları nasıl konumlandırdığımız ve nasıl siyaset yaptığımızın
kendisini problematize etmemiz gerektiğini söyledim. Kendi
deneyimimizden de baktığımızda hangi farklılıklarla nasıl siyaset
yapacağımız sorunsallaştırılmadığı ve farklılıklar arasındaki iktidar
ilişkileri görülmediği sürece farklılıklar söylemini negatif bir
söylem olarak kuruyorum.
Ülkü, “Amargi’de şiddetsizlik antrenmanları vardı ve bunlar
bugün hayata geçmiyorsa sizinle ilgili bir sorundur,” dedi. Peki,
bu deneyimi bilmiyor olmak sadece örgüte yeni katılanların sorumluluğu
olabilir mi yoksa örgüt deneyim aktarımındaki yapısal
bir soruna mı işaret eder? Bütün bu süreçlerden kendimi ya
da kişileri azade ettiğimden değil, ama sonuçta bu örgütün üyesi
olarak şiddetsizlik antrenmanlarına hiç katılmadıysam ve bunu
bilmiyorsam bu sadece benim sorunum değil.
Ülkü: Ama senin bu konuda farklı bir yöntem kurmana da engel
teşkil eden bir şey yok herhalde. Eşcinsellikle ilgili de şunu diyebilirim,
2002’de eşcinsellik bu kadar tartışılmıyordu ve görünür
değildi; on yıl önceden bahsediyoruz sonuçta.
Meryem: On yıl önce Onur Yürüyüşü’nde İstiklal’de yirmi kişi yürümüştü
sadece.
398 399