10EP2Te

İstanbul Amargi - Feminizm Tartışmaları Radikal Feminizm
sadece sosyalistlerin mecburiyetidir. Yani bir insan feminist olduğu
için meselesi, erkeklerle kadınlar arasındaki ilişkide derinleşmek,
onu dönüştürmek, erkeklerin ve kadınların nasıl bir olay
örgüsü içinde, hangi katmanlarda ezildiğini, sömürüldüğünü
keşfetmekken, bizim bunların hepsini bir tarafa bırakıp, “Ya bu
işle kapitalizmin ilgisi ne acaba?” meselesini öne çıkarma mecburiyetine
sürüklenmemiz sosyalist feminist bir takıntıdır. Bu soru
yok sayılmalıdır demiyorum, bu soruyu öne çıkarma mecburiyetine
zorlanmaktan bahis ediyorum.
Fakat Türkiye’de o yıllarda sosyalist hegemonya çok kuvvetli
olduğu için adlandırılamayan, tanınmayan erkek egemen sistem
şu anda var kabul ediliyor. Türkiye’deki sosyalist, devrimci,
radikal, eşitlikçi, kısaca kendine feminist diyen bütün kadınların
gayet kanlı canlı mücadelesiyle tanımlandı, görüldü, bugün herkesin
gönül rahatlığıyla patriarka, patriarkal sistem, erkek egemenliği
diyebildiği bir noktaya evrilmiş bulunmaktayız. Ama bu
tanınmazlığın her an hortlayabilen bir şey olduğu ve feminizmin
sadece dedektif ruhu ve takıntıyla ayakta kalabilecek bir şey olduğu
konusundaki hislerimi de paylaşmak isterim. Çünkü her zaman
birileri karşınıza çıkıp, “Siz kadınları diyorsunuz ama peki,
köylüler? Peki, Kürtler? Peki, Siyahlar? Peki, dünyanın ekonomik
krizi?” diyecektir. Türkiye’nin siyasal rejimi ya da dünyanın geleceği
açısından kritik olan bir konu Türkiye’deki feminizm açısından
kritik olmayabilir. Rejim için kritiktir ama belki feminizm
için kritik değildir. Sizin önceliğinizi neye vermeniz gerektiğiyle
ilgili bir sorgulamaya tabi tutulmanız her an mümkündür. Bunun
bilimsel ve gerekli olma iddiasının akademisyenlerden, siyasetçilerden
gelme ihtimalini de akılda tutmanız gerekiyor.
Yirmi beş yıl önce Sosyalist Feminizm’in mücadelesine,
Gülnur Savran’ın son söz olarak yazdığı paragrafa geri dönüyorum:
“Kadınların erkeklere kapalı gruplar oluşturmasının bir boyutu
daha var,” diyor. Feminist mücadeleyle, sosyalist feministler
artık şunu söyler hale gelmişler 1985’te: “Hem erkeklerle çalışmalıyız,
hem ayrı çalışmalıyız.” Bunu anlatıyor: “Kadınlar bir yandan
erkeklerle aynı örgütlerde çalışarak o örgütleri dönüştürmeyi hedeflemeli,
ama öte yandan da kendi özgür taleplerini oluşturabilecekleri,
erkeklere kapalı platformlar olmalı.” Kadınların, erkeklere
kapalı gruplar oluşturması gerekir, diyor. Çünkü ezilen bir grup
olmamızı başka türlü bilince çıkaramayız, paylaşmamız, somut
bir grup haline gelmemiz lazım, “Ancak bunun ayrılıkçı bir politikayı
savunmak anlamına gelmediğini belirtmiştim,” diyor. Yani,
yine sevgili arkadaşım Gülnur Savran “Biz ayrılıkçı değiliz,” diyor.
Ne demek istiyor? Yani biz radikal feministler gibi değiliz.
Radikal Feminizm çok akademik, teorik, broşürü, manifestosu
olan bir ekol değildir, hayatın içine değer gider, kendine ille
de böyle demek de şart değildir ama bazı feministler ayrılıkçıdır.
Ayrılıkçılık öyle bir şeydir ki, bunu teorik olarak hissetmekten
daha önemlisi vücudunda, evde, sabah kalktığında, işe gittiğinde,
otobüste, Mercedes’te, neredeysen hissedebileceğin bir şeydir ve
biz ayrılıkçılık güdüyorduk.
Gülnur’dan alıntıya kaldığım yerden devam ediyorum: “Kaldı
ki o tür bir politika Sosyalist Feminizm’in en genel ilkesiyle çelişirdi.
Bu feminizmin belirleyici özelliklerinden birisi erkek egemenliğinin
ortadan kalkması için sosyalizmi bir ön koşul olarak görmesi.”
O zamanlar sosyalist devrimin gerçekleşme umudu var, bizler
için de öyleydi, dönemleri anlamak açısından bunu bilmek çok
önemlidir. Bizler de sosyalist hareketi eleştiriyoruz ama bir taraftan
da sırtını dayayabiliyorsun bunu unutmamak lazım. Sırtını
dayamaktan kastım şu: O konulara onlar bakıyordur. Sen de onlarla
sınıf mücadelesinde bir arada olabilirsin ama feministler olarak
biz işçileri nasıl kurtaracağız? Kürtlere veya Irak işgaline ya
da Uludere’ye de mi biz bakacağız? Ama bir taraftan da “Biz size
karışmıyoruz, siz de bize karışmayacaksınız, biz antikomünizm
yapmıyoruz, antisosyalizm yapmıyoruz, siz de bizim işlerimize
karışmayacaksınız,” diyorduk. Mottomuz “Gölge etmeyin başka
şey istemem”di. Elbette o yıllarda ben de sosyalistim ama, demeden
konuşulmuyordu.
Gülnur’un bu yazısında sosyalizmi ön koşul olarak görmesinin
de o yılların sosyalizm hegemonyasıyla bağlantılı olduğunu
düşünüyorum. Gülnur’a hâlâ böyle mi düşündüğü sorulabilir.
Yazı devam ediyor: “Dolayısıyla sosyalizm, feminizmin kendi
hedeflerinden biri.” Yani sosyalist feminist olunca, sosyalizm de
feminizmin hedeflerinden biri oluyor. “Kadınların ezilmesinin
kapitalist üretim ilişkileriyle örüldüğü göz önüne alındığında bu
hedefin önemini görmemek olanaksız. Öte yandan kadınların kurtuluş
sürecini giderek hızlandırmayan bir toplum sosyalist değilse
çok kuşkulu.”
Toparlayacak olursam biz, sosyalistleri kadınlar arasında
eleştirmeye, feministleri de sosyalistler açısından rahat bırakmamaya
dayanan sosyalist feminist ekolden olmadık; bu yirmi beş
yıl boyunca ben olmadım, Ayşe benden gizli arada sırada olduysa
bilmiyorum. (Gülüşmeler)
Yirmi beş sene öncesiyle ilgili bu alıntıları yapmamda ve
bu başlıkları açmamdaki temel sebep şu: o yılların hegemonyasını
görebileceğimiz teorik ve politik başlıklar oldukları için.
Maddecilik bugün o yıllardaki gibi popüler değil ve çok kıymet-
26 27