10EP2Te

İstanbul Amargi - Feminizm Tartışmaları Feminist Ütopyalar ve Politika
farklı olduğu için bu farklılıklarımı gör ve bunları tanı,” diyen bir
taleptir. Ama bu da benzer bir şekilde içerilmeyle ilgili bir problem
olarak karşımıza çıkıyor. Bir yandan kapatan bir tarafı da var
tabii, “Eşit olmak istiyorum,” diyorsun, neyle eşit olmak istiyorsun?
Bunlar bildiğimiz, çok eski tartışmalar ama ben bunların
bittiğini düşünmüyorum. Hep diyoruz “Erkeklerle eşit olmak ama
erkekler gibi olmamak,” fakat bunu derken tam olarak neyi kast
ediyoruz? Ya da farklılığının tanınması hangi farklılığının tanınması
demek? Hangileri politik farklılıklardır? Ben buradaki ortaklıkları
görmek isterim ama bunlardaki ortaklığın bir içerilme
talebi olduğunu ve dolayısıyla haklar söylemi içinde ifade edilebilir
talepler olduğunu görüyorum. Öyle olduğu zaman da dışarıyla
içerisi arasındaki farkın ve dışsallığın unutulması, her şeyin burada,
şimdi, kendi aramızda halledilebilir olarak tanımlanmasının
çok ciddi bir handikabı var. Bu da siyasetin bir kaynak dağıtımı,
hak dağıtımı, düzenleme işine dönüşmesi anlamına geliyor. Politika
dediğimiz şey, “Nasıl daha iyi yaşayacağız? Kimleri nasıl içeriye
alabileceğiz?” sorularına cevap vermeli.
“Hangi isim beni temsil eder?”
Ben şimdi belediyelerin yerel stratejik planlarıyla ilgileniyorum.
Kadınların belediye hizmetlerinden nasıl faydalanacaklarıyla
uğraşıyorlar. Bunu küçümsemek için söylemiyorum ama problematik
bir şey çünkü kadınların gündelik hayat döngüleri erkeklerinkinden
farklı. Toplantıyı hangi saate koyacaksın, film göstereceksen
hangi salonu kullanacaksın gibi kadınların katılımını
öngören sorular kadınların da buraya kabul edilmesini, burada
temsil edilmesini nasıl sağlayabiliriz sorusuyla ilgili bir şey. Bence
buradaki esas problem toplumsal olanla, politik olanın bir ve
aynı şey olduğunu bize ima etmesidir. Toplumsal gerçekliğin içinde
kadınlar, erkekler, zenginler, yoksullar, yabancılar, yerliler gibi
toplumsal gerçekliklerin politikada temsil edilmek koşuluyla politikleştirilmeleri
söz konusudur. Toplumsal olanla politik olanın
üst üste çakışması gibi bir meseleyle karşı karşıyayız. Platon’un
baştan kızdığı şeydi bu aslında: “Tanrılardan şüpheye düştünüz
ve bozulma oldu,” dediği şey bu.
İçeriye girmeye çalışırken ya da çağırılırken, davet edilirken
belli bir isimle davet ediliyorsun ve bu önemli. Bizi ne olarak çağırıyorlar?
Kadınlar, Siyah kadınlar, lezbiyen kadınlar vs. olarak...
LGBT kısaltması üzerine Türkiye’de ve dünyada süren tartışmaları
buna çok iyi bir örnek olarak görüyorum. Başa hangisi gelecek?
Çok uzun zaman bu eşcinsel hareket olarak adlandırıldı. Anka-
ra’daki deneyimini daha iyi biliyorum, Pembe Hayat kurulmadan
önce sadece Kaos-GL vardı ve eşcinsellerle translar arasında çok
büyük bir gerilim vardı. Translar “Eşcinsel beni temsil etmiyor,”
diyorlardı. Bir isim lazım, hangi isimle oraya davet edileceksin?
İsimler üzerine verdiğimiz mücadele hafife alınamaz ama içinde
şöyle bir şeyi de barındırıyor: Bir temsil problemi olarak biz içerilmeyi
ve katılmayı düşünmeye başlıyoruz. “Hangi isim beni temsil
eder?” üzerinden kendimizi kurmaya başlıyoruz. “Trans” seni
temsil ediyor olabilir ama yoksul bir transla, zengin bir trans aynı
olmayabilir. Bu tartışma aynı zamanda, bunun gibi kimlik politikasıyla
ilgili bir sürü problemi de içinde barındırıyor.
Benim ütopyalarda sevmediğim şey tam da böyle bir şey.
Beni temsil eden ismin ne olduğu konusunda pek bir fikrim yok.
Bir kadın olduğumdan eminim ama her zaman da değil. Çünkü
“Kadın ol da bilmem ne yap,” ya da “Cumhuriyet kadını şöyledir,”
diyen lafları düşündüğümde kadınlıkla temsil edilebileceğimi düşünmüyorum.
Temsil problemi çok önemli olmakla birlikte tamamen
kapsayıcı ve çözücü bir şey değil. Herkes temsil edilemez.
Benim iradem temsil edilemez. Temsil edilmek iktidarla ilişkili
bir şeydir. İktidarın neresinde duracaksın, oradan ne kadar pay
alacaksın, onunla nasıl savaşacaksın vs. ile ilişkili. Dolayısıyla da
bana hangi ismin verildiği, iktidarla bağlantılı. O yüzden mesela
Ursula K. Le Guin’in yazdığı bazı şeyleri hep çok sevdim çünkü
cinsiyet gibi bu isimlerin de ne kadar değiştirilebilir olabileceğine
dair bazı ipuçları veriyor, düşünce egzersizi sunuyor.
Toplumsal olanla politik olanın üst üste çakışması meselesine
tersinden bakacak olursak bütün bu anlatının içinde toplumsal
olan bir gerçeklik var ve bunu siyasete yansıtmamız lazım, içerilme
dediğimiz şey bu. Öbür taraftan düşünecek olursak toplumsal
olanın ne olduğu, isimlerimizin ne olduğu politik bir mesele.
Toplumsalı tarif eden şey aslında politika… Siz derseniz ki “Bu
toplumdaki herkesi içereceğiz, kaynakları en güzel şekilde dağıtacağız,
eşitlik sağlayacağız,” aslında herkesi içerirken politikayı
dışarı atıyorsunuz ve bu çok riskli bir şey. Bana ütopyalarla ilgili
temel problem her zaman buymuş gibi gelir.
Platon, “Kadınların ruhu var mı?” diye soran biri olabilir ama
dönüp, yeniden okumamız gerekiyor bence. Özellikle devlet çok
kuvvetli bir eser. “Devleti kim yönetecek,” sorusuna “Hamurunda
altın olanlar yönetecek” cevabını veriyor. “Bu sistem nasıl yürüyecek?”
sorusuna ise “Kura” diye cevap veriyor. Kamusal görevler
kurayla belirlenecek. Kamusal görevin hiçbir maddi getirisi olmadığı
gibi tam tersine kaybı vardır çünkü görev süresince bir şey
üretemeyecek, para kazanamayacaksındır. Kurayla belirlenmenin
514 515