10EP2Te

İstanbul Amargi - Feminizm Tartışmaları Farklılıklarımızla Yanyana (mıyız?)
de söyledim, cinsiyet kimliğine özcü bir yerden değil de onu kuran
koşullara, iktidar ilişkileri içinde nasıl bir ezme ezilme aracı
olarak kullanıldığına odaklanarak yani kimliğe tamamen araçsal
bakıp, o aracın oturduğu ilişkiler ağını görüp oradan bir siyaset
üretebiliriz.
Türkiye’deki queer hareketle feminist hareket arasındaki
krizler ve tartışmalar hep de bu cinsellik mevzusu ve cinsiyet
kimliği etrafında dönen tartışmalar. 8 Mart tartışmalarının ardından
feminist e-mail grubundaki tartışmalara baktığımızda da bu
süreçle baş edilemediğini görüyoruz; diyalog tıkandı ve bir sürü
insan gruptan ayrılmak zorunda kaldı. Gerçekten feminizmin,
translarla ve interseks bireylerle oturup, buna dair bir siyaset
üretmesi gerekiyor. Bu mevzuları hep birlikte tartışmaya ihtiyacımız
var. Bu sorunlar çözülür mü? Nasıl bir diyalog ortamı oluşur?
Bu konuda sizler ne düşünüyorsunuz merak ediyorum.
Sevi: Her iki konuşmadan da tartışma için bayağı bir soru çıktı.
Ülkü’nün konuşmasından sonra da devam edeceğiz ama ben de
bir kez daha altını çizeyim. Aslı’nın konuşması üzerinden, politik
bir kimlik olarak kadınlığın kuruluşunda queer hareket ve feminist
hareketin karşılaşmalarını biraz daha tartışmaya açılabiliriz.
Ülkü, sen Amargi üzerine yaptığın çalışmanda, örgüt zemininde
bütün bu farklı cinsel kimlikler veya sınıfsal farklılıkların
bir arada var olup olamadığına dair neler buldun?
Ülkü: Feminizmle aktivist olarak tanışmam 2003 yılında Amargi
sayesinde oldu. Ondan önce yurt dışında mühendis olarak çalışıyordum,
Türkiye’ye döndüğümde ne yapacağımı çok bilmiyordum.
O arada Amargi’de geçmişteki kadın örgütlerinin kendi
yapılarını, yaşadıkları sorunları anlattıkları feminist seminerler
vardı. Amargi’yle bu seminerler vesileyle tanıştım. Amargi 2001
yılında kuruldu, ben iki yıl sonra dâhil oldum. 2007’ye kadar aktivist
olarak, gönüllü çalıştım. Daha sonra Ankara’da ODTÜ Kadın
Çalışmaları’nda yüksek lisansa başladım, bu sene de bitirdim.
Tezimi aktivist olarak içinde bulunduğum kurum üzerine, içerden
bir araştırma olarak yazdım. Amargi’nin politikasını ve yaşananları
teoriye oturtmak ve o anda gündemde olan sorunların
çözümüne ilişkin bir katkım olsun istedim.
Amargi’nin birkaç özelliği var. Benim girdiğim yıllarda antimilitarist
bakış açısı en önemli özelliğiydi. Farklılıkların birarada
olması çok önemli bir diğer özelliğiydi. Ben bu iki özelliğinden
yola çıkararak farklılık meselesini tez konusu olarak araştırdım.
Tezime dünyada farklılık feminizminin hangi ihtiyaç üzerine çıktığıyla
ilgili tarihsel bir arka plan aktararak başladım. Buna dair,
kimlik politikasının feminizmin içinden çıkmış bir terim olduğu-
nu Barbara Smith 4 ilk olarak savunuyor. Ama ben feminizm bir
kimlik politikası mıdır, emin değilim, bunu tartışabiliriz. Manuel
Castells’in 5 üç ayrı kimlik tanımlaması vardır. Birincisi, statükonun
devamını sağlayan, meşrulaştıran kimlik; ikincisi, direniş
kimliği; üçüncüsü de proje ya da olasılık olarak tanımlanan kimlik.
Feminizm bu üçüncü tanımlamaya uyuyor: ileride farklı bir
dünya tahayyül etmek üzerinden tanımlanan ütopik bir kimlik.
Sonra epistemik topluluk kavramı ile karşılaştım, feminizmi de
buna dâhil ediyorlar. ‘Cinsiyetçilik yanlıştır, ırkçılık yanlıştır’ gibi
argümanları baz alarak şekilleniyor ve içinde farklılıklar olsa da
ortak amacı olan bir camia olarak tanımlanıyor.
Amargi’nin başlangıcında özellikle Pınar’ın Kürt sorunu ve
eşcinsellikle ilgili araştırmaları sonrasında, Kürt kadınlar ve eşcinsel
kadınlar farklılık olarak temsil ediliyordu. Türkiye’de daha
önceki feminist örgütlenmelerde bu kadar açıktan farklılıkların
olduğu örgütlenme deneyimi olmamış. Araştırmamda gördüğüm
kadarıyla Kürt sorununda da, eşcinselliğe dair de daha çok orta
sınıf ve Kürt olmayan kadınlar feminizm adına söz söylüyorlar,
ama bu kadınların sorunun özneleri olarak örgütlendikleri yer
çok fazla yok. Çapraz siyaset diye Cynthia Cockburn’un 6 ve Nira
Yuval-Davis’in 7 üzerinde durduğu başka bir kavram var. Kimlik
siyasetinin tıkandığı yerlere çözüm bulmaya çalışıyor ama kızkardeşlik
ya da sosyalizmin söyleminde olduğu gibi “Hepimiz birlik
olalım, farklılıklarımız çok önemli değil,” de demiyorlar.
Amargi’nin yola çıkış noktalarından biri de “Yaşamak en
önemli akademik faaliyettir,” sözü. Bu da bilgiye yaklaşımda deneyimi
ne kadar önemsediğini belirten bir söz... Bilgi ve deneyim
arasındaki bağa ilişkin sözler Amargi Manifestosu’nda 8 da çok
vardı; kadınlar kendi bulundukları noktalardan, kendi yaşadıklarından
beslenerek bilgi üretiyor. Kürt kadın, eşcinsel kadın vs.
herkes kendi deneyiminden hareketle bilgi üretiyor. Bu tür farklı
deneyimlerden beslenmek, ataerkil iktidarın diğer iktidar biçimleriyle
ilişkisini kurmak ve bunların çözümlenmesi açısından
çok önemli. Çapraz siyasette de farklı iktidar mekanizmalarının
4 Smith, Barbara, (1994),“Lesbian Feminists and Gay/Lesbian Studies”, (içinde), Off
Our Backs
5 Castells, Manuel, (1997), ThePower of Identity, the Information Age: Economy,
Society and Culture, Vol. I. Blackwell, Cambridge, MA; Oxford, UK
6 Cockburn, Cynthia, & Hunter, Lynette, (Ed.), (1999), “Soundings”, Transversal
Politics, Sayı 12
7 Yuval-Davis, Nira, (1999), “What Is Transversal Politics?” (içinde) Thematic Issue
of Soundings: Journal of Politics and Culture, Cockburn, Cynthia & Lynette
Hunter (Ed.), Sayı 12, s: 94–98
8 Amargi Manifestosu için bkz: Ek-1
382 383