10EP2Te

Recommendations

Info

İstanbul Amargi - Feminizm Tartışmaları Feminizme Farklı Yaklaşımlar ve Üçüncü Dalga 60’lar ve 70’ler kadın hareketinden farklılıklaşarak ortaya çıkmıştır diyebiliriz. Kabaca baktığımızda, Birinci Dalga’da kadınların erkeklerle vatandaşlık üzerine eşitlik taleplerini görüyoruz. İkinci Dalga’da kadınların farklılıklarla birlikte eşitlik taleplerini görüyoruz. “Peki, Üçüncü Dalga’ya baktığımızda ne görüyoruz?” sorusuna cevap bulmaya çalıştığımızda hakikaten farklı vurguların öne çıktığını görüyoruz. Mesela öznellik vurgusu öne çıkıyor; ama kadınların öznelliğinden ziyade (bu daha çok İkinci Dalga’nın tartışmasıdır) bireysel ya da grupsal temelde tanımlanan öznelliklerden bahsediliyor. Sonra çeşitliliklerden ve “kızların gücünden” bahsediliyor. Üçüncü Dalga’nın getirdikleri… Feminist hareketi dönemselleştirmek için az önce benim de kullandığım dalga metaforunu ilk kez Kristeva, Batı Avrupa’daki kadın hareketini anlamlandırmak için kullanmıştır. Oradaki temel argüman artık kadın hareketinin hak taleplerinde ya da aktivizm içerisinde yapıp ettiklerinde ulus-devlet sınırlarının ötesine geçmesidir. Önce Avrupa genelinde, sonra da Avrupa’yı aşkın bir şekilde taleplerde bulunması… Daha sonra bunun Kuzey Amerika’daki ve Anglo-Amerikan dünyasındaki yansımalarına bakıyoruz. Üçüncü Dalga feminist hareketin örgütlenme biçimine, taleplerine baktığımızda, postkolonyal çalışmaları da içeren bir bölük pörçüklük olduğunu görürüz. Üçüncü Dalga’nın, İkinci Dalga feminist harekete yönelttiği ve çözüme kavuşturduğu en önemli eleştiri “beyaz kadın” deneyimini temel alıyor olması ve diğer kadınların deneyimlerini görmüyor olmasıdır. Bu anlamda, “Feminist hareket kazanımlarını Anglo-Amerikan ve Batı Avrupa dünyasında belirli bir sınıftan ve belirli bir etnisiteden kadınların hakimiyeti altında ve onların hâkimiyeti üzerinden, yeri geldiğinde belki diğer kadınların taleplerini dışlaması üzerinden edinmiştir,” şeklinde bir argümanı vardır. Dolayısıyla, artık İkinci Dalga’daki gibi evrensel, tektip bir kadınlıktan bahsedilmiyor. Bu Üçüncü Dalga’nın bir sorunuyla, en başta söylediğim amorf yapısıyla da alakalı. Tanımlamakta da zorlandığımız, postmodern çağda, postmodern argümanlara çok da uyan bir yapı bu… Diğer bir mesele İkinci Dalga’yla arasındaki fark ve bağlantının -amorf yapısına da uygun bir şekilde- nasıl kurulduğunun genelleştirilememesi. Mesela İkinci Dalga’yı belirli bir sınıftan ve etnisiteden olan “beyaz kadın”ın taleplerini gündeme getirdiği için eleştirmiştir; öte yandan, İkinci Dalga’nın Kuzey Amerika deneyimine baktığımızda, siyah bir kadın olan bell hooks’u görürüz. bell hooks “Biz erkeklerden farklıyız ama kendi içimizde de farklıyız,” meselesini İkinci Dalga içerisinde gündeme getiren bir düşünür ve aktivist. Benzer şekilde, postkolonyal çalışmaları yapanların da ağırlıklı olarak Kuzey Amerika’dan olduğunu görüyoruz. Örneğin, Gayatri Spivak eğitimini burada alıyor, yaşamını, düşünce dünyasını, aktivizmini oradaki pratikler üzerinden şekillendiriyor. Üçüncü Dalga’yı anlamaya çalışırken aklımızı kurcalayan üçüncü bir mesele de yapı analizinin geri plana atılmasını gündeme getiriyor olması. Bu parçalılık, teker teker öznellikler, gündelik hayatta karşılaşılan deneyimlere bağlı olarak binlerce parçaya ayrılabilen bireysel deneyimler aslında yapının gündelik hayat içerisinden doğru, parçalılık içerisinden, işlediğini görünmez kılıyor. Genel yapının analizini ve eleştirisini, buna bağlı olarak bu yapıya karşı bütünsel bir muhalefet stratejisi geliştirmeyi de arka plâna atıyormuş gibi görünüyor… Böyle üç adet meselemiz var; ama tekrarlıyorum Üçüncü Dalga’nın kızkardeşlik yerine öznesi sadece kadınlar olmayan bir hak hareketine alan açtığı için olumlu tarafı da var. Sırf olumsuzlamıyorum. Sadece bu karmaşıklığı anlatmaya çalışıyorum. İkinci Dalga’da böyle bağlantılar ve dertler yok, kızkardeşlik vurgusu ve kadının özneliği ön plânda. Üçüncü Dalga Feminizm’in ise öznesinin sadece kadın olmamasının bir sonucu olarak antimilitarist, ekolojist gruplarla bağlantısını görüyoruz. Ama bu hareketlerle birlikte muhalefeti örmeye çalışırken bir yandan da bütünsel bir muhalefetin mümkün olmadığı ya da sürekli sekteye uğradığı bir durum söz konusu. Yanı sıra, Üçüncü Dalga’yı anlayabilmek için ortaya çıktığı zamana ve ortama bakmanın önemli olduğunu düşünüyorum. Feminist hareketi İkinci Dalga’dan çıkartıp Üçüncü Dalga’ya sokan değişim bütün ülkelerdeki neoliberal geçişlerdir. Öte yandan muhafazakârlığın yükselişi ilginç bir şekilde neoliberal yapılanmayla paralel olarak gidiyor; Kuzey Amerika, Batı Avrupa ve Türkiye örneklerine baktığımızda bunu rahatlıkla görebiliriz. Üçüncüsü, ilk ikisi ile de bağlantılı olan Susan Faludi’nin, “geri tepme” (backlash) olarak kavramsallaştırdığı, Amerika’da 1970’lerde Üçüncü Dalga’nın da ortaya çıkışıyla beraber İkinci Dalga’nın ve kazanımlarının görünmez hale gelmesidir. Bu kazanımlarının tersi yönünde politika oluşturma gereğinin bizzat politikacılar, karar alıcılar tarafından dile getirilmesi, medyada feminizm algısının gittikçe olumsuzlaşmasıdır. “Geri tepme” aynı zamanda Kuzey Amerika’da ve Batı Avrupa’daki feminist hareket 336 337
İstanbul Amargi - Feminizm Tartışmaları Feminizme Farklı Yaklaşımlar ve Üçüncü Dalga içerisinde geçmişteki feminist aktivizmin sorgulanmasını da tanımlayan bir terim. Bu açıdan bir örnek Betty Freidan’dır. 1990’larda o yıllardaki hak talepleri için, “Aslında çok fazla talep etmişiz,” der. Bahsettiği, 1963 yılında yazdığı “Kadınlığın Gizemi”inde (The Feminine Mystique) 2 , yer alan hak talepleri tabii ki üst orta sınıf, beyaz kadın öznenin hak talepleridir. 70’lerin sonundan itibaren yaşanan süreç, İkinci Dalga Feminizm’in karar alma mekanizmalarında sırf kadın olduğu için kadınların yer almasını isteme talebinin politika düzeyinde somutlaştığı ve daha fazla kadının karar alma mekanizmalarında yer aldığı bir dönemdi. Fakat bizzat karar alıcı kadınlar feminizmi lanetlerler. İkinci Dalga’da Jeanne Kirkpatrick bu açından temsilidir. İkinci Dalga’yla birlikte kamusal alandaki varlığı artan kadınları tekrar özel alana itmeye yönelik argümanlarda bulunurlar. Bunları bizzat kadınların yapması önerilir. Çünkü İkinci Dalga’nın derdi kadınların öznelliğidir. Üçüncü Dalga biraz da bunun için sadece kadınların öznelliği değil diyor; ama daha sonra onun “Peki, hangi politik alan?” sorusunu sorduğumuzda yanıt bulamıyoruz. *** Türkiye’ye geldiğimizde ne oluyor? Türkiye’de dalga var mı, emin değilim. Kadın hareketinde kazanımlar tabii ki var; ama bir dönemi kapatıp başka bir dönemi başlatacak, patriarkal yapıyı dönüştüren bir kazanım var mı, emin değilim. Bilmiyorum yanlış da okuyor olabilirim. Farklı farklı dönemselleştirmeler var Türkiye’de. Bunlar, erkeklerle eşit yurttaşlık talebinde bulunulan, Osmanlı ve Erken Cumhuriyet Dönemi’ni kapsayan kadın aktivizminin ilk dönemi ve 70’lerde sol içerisinde gelişen bir kadın özgürleşmesi fikriyle bağlantılı olarak 1980 sonrasında bağımsız feminist örgütlenmenin ortaya çıktığı ikinci dönem var. Bu iki dönem arasında ise bir boşluk var; yani Erken Cumhuriyet Dönemi’nden 80’lere kadar olan süreç bu dönemselleştirmelerin dışında. 80’lerde ortaya çıkan feminist hareketin İkinci Dalga olduğundan emin değilim gerçekten. Peki, bu dönemi İkinci Dalga olarak mı, yoksa Üçüncü Dalga olarak mı adlandıracağım? Bu şablonla nasıl hareket edeceğim? Ya da soruyu, “Bu şablonla hareket etmem gerekiyor mu?” şeklinde de sorabiliriz. Ve benim buna cevabım “Hayırdır.” Bu yüzden Türkiye özelinden eğer illâ dalga kelimesini 2 Freidan, Betty, (2001), The Feminine Mystique, W. W. Norton & Company, New York kullanacaksak, Serpil Çakır’ın da çalışmalarından bildiğim gibi ulus-devlet formatı içerisinde eşit yurttaşlık talepleri olan Erken Cumhuriyet Öncesi ve Osmanlı Dönemi’ndeki kadın hareketine Birinci Dalga, 80’lerde ortaya çıkan bağımsız feminist harekete de İkinci Dalga diyebiliriz. Ama öte yandan, bütün bu son on yılda yaşananlar bir geri tepmeyi de getiriyormuş gibi ve bunun neyin geri tepmesi olduğuna karar vermek lazım. Yurttaşlık haklarının mı geri tepmesi? Eğer bu söz konusuysa, bu sadece kadınlar için geçerli değil, bütün yurttaşlar için geçerli. Onun için neoliberal yapıyı göz önüne alarak bakmanın daha iyi olduğunu düşünüyorum. Türkiye’de feminist söz hiçbir zaman yaygın ve kabul edilebilir olmadığı için geri tepmenin feminist kazanımlarda değil de, kadın haklarında olduğunu söyleyebiliriz. Çünkü Türkiye’de herkes “Kadınlarımızı sevmeliyiz,” dediği ve “kadın hakları”nın tanınması gerektiğini neredeyse nüfusun %90’ı kabul ettiği için, bu konuda bir geri tepme var. Bu geri tepme “Kadın, erkek eşitliği diye bir şey yoktur,” cümlesinin doğrudan karar alıcılar, kanaat önderleri tarafından dile getirilmesine kadar gitmiş durumda. Geri tepme nedir? Kadın hareketi içerisindeki kadın haklarını savunarak feminist olmama argümanlarının yaygınlaşmasını feminizm açısından bir geri tepme olarak tanımlayabiliriz. “Ben feminist değilim, ama tabii, kadın haklarını savunurum,” söylemi aslında Türkiye açısından bu dönemlerin geri tepmesini anlamak için bence iyi bir örnek. Bu muğlâk konuşmayı da böyle muğlâk bir şekilde bitireyim, değil mi? (Gülüşmeler) Kusura bakmayın, ama böyle, gerçekten Üçüncü Dalga’yı konuşmak beni çok zorluyor. Hâl böyle olduğunda ben Türkiye’de bir Üçüncü Dalga’nın olduğundan değil ama eğer bir dönemselleştirme yapılacaksa illâ ve “dalga”yı kullanmamız gerekiyorsa, İkinci Dalga’nın içerisine Batı Avrupa’daki ve Kuzey Amerika’daki Üçüncü Dalga’nın argümanlarının yerleştirilebildiğinden ve bunun da Türkiye’deki deneyim açısından aslında çok zenginleştirici olabileceğinden bahsediyorum. Begüm’ün ve Semra’nın sunum içerikleri Türkiye örneği üzerinden İkinci Dönem Feminizm’i içerisinde özellikle 90’lardan itibaren kadınların öznelliğinin, o kadınların kadınlık kimliğini içten kesen, farklı etnik, sınıfsal, cinsel yönelim, cinsiyet kimliği temelli, farklı öznelliklerle birlikte düşünülebileceğini ve bununla birlikte hareket edilebileceğini de gösteriyor ama; bu birliktelik pek sancısız olmuyor... Gülnur: Semra 90’lı yıllardaki Kürt Kadın Hareketi deneyiminden bahsedecek. Türkiye’de 1992’den sonra, Kürt hareketi içerisinde 338 339
Page 2 and 3:
İstanbul - Amargi Feminizm Tartı
Page 4 and 5:
İstanbul Amargi - Feminizm Tartı
Page 6 and 7:
Page 8 and 9:
Page 10 and 11:
Page 12 and 13:
Page 14 and 15:
Page 16 and 17:
Page 18 and 19:
Page 20 and 21:
Page 22 and 23:
Page 24 and 25:
Page 26 and 27:
Kürt Kadın Hareketi ve Feminizm
Page 28 and 29:
Page 30 and 31:
Page 32 and 33:
Page 34 and 35:
Page 36 and 37:
Page 38 and 39:
Page 40 and 41:
Page 42 and 43:
Page 44 and 45:
Dindar Kadınlar ve Feminizm “Her
Page 46 and 47:
Page 48 and 49:
Page 50 and 51:
Page 52 and 53:
Page 54 and 55:
Page 56 and 57:
Page 58 and 59:
Page 60 and 61:
Page 62 and 63:
Page 64 and 65:
Page 66 and 67:
Page 68 and 69:
Page 70 and 71:
Page 72 and 73:
Page 74 and 75:
Page 76 and 77:
Page 78 and 79:
Page 80 and 81:
Page 82 and 83:
Page 84 and 85:
Page 86 and 87:
Page 88 and 89:
Page 90 and 91:
Page 92 and 93:
Page 94 and 95:
Page 96 and 97:
Page 98 and 99:
Page 100 and 101:
Page 102 and 103:
Page 104 and 105:
Page 106 and 107:
Page 108 and 109:
Page 110 and 111:
Page 112 and 113:
Page 114 and 115:
Page 116 and 117:
Page 118 and 119:
Page 120 and 121: İstanbul Amargi - Feminizm Tartı
Page 150 and 151: Feminist Örgütlenme “Ben eksiğ
Page 186 and 187: Farklılıklarımızla Yanyana (mı
Page 208 and 209: Anayasa Tartışmaları “Bir kad
Page 220 and 221:
Page 222 and 223:
Page 224 and 225:
Page 226 and 227:
Pornografi ve Feminizm “Pornograf
Page 228 and 229:
Page 230 and 231:
Page 232 and 233:
Page 234 and 235:
Page 236 and 237:
Page 238 and 239:
Diziler nasıl yapılıyor/yazılı
Page 240 and 241:
Page 242 and 243:
Page 244 and 245:
Page 246 and 247:
Page 248 and 249:
Page 250 and 251:
Page 252 and 253:
Page 254 and 255:
Page 256 and 257:
Page 258 and 259:
Page 260 and 261:
Page 262 and 263:
Page 264 and 265:
Page 266 and 267:
Page 268 and 269:
show all

10EP2Te

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?